Betonarme, çelik ve hafif çelik binalarda iş güvenliği risklerinin karşılaştırmalı analizi

Abstract

Yalnızca ülkemizde değil, tüm dünyada iş kazaları ile işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunları oldukça ciddi boyutlara ulaşmıştır. Ülkemizde ise inşaat sektöründe meydana gelen iş kazalarının oranı diğer sektörlere göre oldukça yüksektir. Bunun en önemli nedenlerinden biri de inşaat sektörünün kendine özgü koşullarının bulunmasıdır. Yapının türüne bağlı olarak farklı riskler ve farklı iş kazaları gündeme gelmektedir. Şantiye türlerine göre iş kazası dağılımlarına bakıldığında bina şantiyeleri ilk sırada yer almaktadır. Şantiyelerin iş sağlığı ve güvenliği açısından daha emniyetli hale getirilmesi için kazalar oluşmadan risk analizi yapılması, hem işveren hem de çalışanlar açısından büyük önem taşımaktadır.Çalışmanın ilk bölümünde, çalışmanın amacı ve kapsamından söz edilmektedir. Ayrıca yapılan literatür araştırması da bu bölümde yer almaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde, iş sağlığı ve güvenliği hakkının ortaya çıkışı, iş güvenliğinin tanımı, iş güvenliğinin amacı, iş güvenliğinin önemi ve iş güvenliğinin neden olduğu maliyetlerden bahsedilmiştir. Bu bilgilerin yanı sıra, yapı sektöründen ve yapı sektöründe meydana gelmiş iş kazalarıyla ilgili birtakım istatistiki bilgiler verilmektedir.Çalışmanın üçüncü bölümünde; işçi,işveren, işveren vekili, iş yeri, iş kazası ve meslek hastalığı gibi temel kavramların tanımları yapılmıştır. İnşaat sektöründe işçi sağlığı ve iş güvenliği kavramının durumu ile inşaat sektörünün iş kazası riskini arttıran özel koşullarından ise çalışmanın dördüncü bölümünde bahsedilmektedir. Çalışmanın beşinci bölümünde, bina inşaatlarında kazaların önlenmesi ve en aza indirilmesi amacıyla oluşturulmuş gerek toplu koruma önlemleri gerekse kişisel koruyucular ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır. Çalışmanın altıncı bölümünde ise iş güvenliği bağlamında risk yönetiminden söz edilmektedir. Risk yönetimi, risk analizi ve risk değerlendirme gibi temel kavramlar anlatılmaktadır. Birinci bölümden altıncı bölüme kadar sözü edilen kısımda anlaşılmıştır ki; tasarım aşamasında riskler önceden belirlenerek ve olası muhtemel kazalar oluşmadan önce alınması gereken önlemler tespit edilerek, kazaların azalması ve hatta önlenmesi mümkündür.Bu çalışmada bir binanın taşıyıcı malzemesi; betonarme, çelik ve hafif çelik olarak değiştirilerek, iş güvenliği riskleri karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Bu çalışmanın amacı; ana yapı malzemesi farklı bina şantiyelerinde, var olması muhtemel tehlikeleri önceden tespit ederek, tanımı yapılmış risklerin aktivite bazında kabul edilebilir olup olmadığına karar verebilmek, riskleri kontrol altına alabilmek için gerekli önlemleri belirlemek ve tasarım aşamasında gerekli iş güvenliği yönetimi uygulamalarını yerine getirmek için bir takım öneriler sunmaktır. Bölüm 7.1 de risk analizinde kullanılan temel kavramlar, risk değerlendirme yöntemleri ve bu çalışmada risk puanlarını belirlemede kullandığımız karar matris metodu açıklanmıştır. Her projenin imalatında kullanılan teknolojik yöntemlerin değişmesi sebebiyle, iş kalemleri ve bu iş kalemlerinin imalatı sırasında oluşabilecek tehlikeler farklılık göstermektedir. Bu bağlamda; bir binanın ana yapı malzemesi değiştirilerek hafriyattan ince işlere kadar iş kalemleri listelenmiş, bu veriler ışığında; betonarme çelik ve hafif çelik binalarda meydana gelebilecek aktivite bazında iş güvenliği tehlikeleri belirlenmiş, belirlenen bu tehlikelere karşılık gelen risk puanları hesaplanmış ve ilgili risklerin tanımı yapılmıştır. Risk puanları hesaplanırken, şantiyede meydana gelebilecek her tehlike için kaza olabilirliği, kaza şiddeti değerleri belirlenmiş ve 5x5 karar matris metodu kullanılmıştır. Betonarme, çelik ve hafif çelik binalar için belirlenen her tehlikeye karşılık hesaplanan risk puanlarının karşılaştırmaları yapılmıştır. Binanın taşıyıcı yapı malzemesi betonarme olduğunda 140, çelik olduğunda 149, hafif çelik olduğunda ise 130 alt iş kalemi tespit edilmiştir. Toplam risk puanları açısından ele alınacak olursa, 2712 puan ile betonarme en az riskli sistem, 2815 puan ile hafif çelik daha riskli sistem, 3308 puan ile çelik en riskli sistemdir. Bölüm 7.2 de ise kontrol ve karar mekanizmalarını güçlendirmek amacıyla; her bir iş kaleminin projedeki mantıksal yeri belirlenerek, Primavera Project Planner adlı bilgisayar yazılımı kullanılarak birer iş programı oluşturulmuş, bu iş programları sayesinde her bir projenin en riskli aşaması, riskli faaliyetlerin hangi zamanda başlayıp hangi zamanda biteceği ve bu dönemlerde alınacak güvenlik önlemleri önceden belirlenmeye çalışılmıştır. Yapımı en uzun süren bina inşaatı betonarme yapı iken, en az sürede biten bina inşaatı çelik yapıdır. Çelik ve hafif çelik yapıda ince işler fabrikasyon olarak yapılmayıp, betonarme yapıda olduğu gibi yapılmış olması ve hafif çelik yapıda çelik yapıdan farklı olarak ince işlere ait bir takım iş kalemlerinin bulunması hafif çelik yapımının bir ay daha uzun sürmesine neden olmuştur. Bilgisayar yazılımı kullanılarak elde edilen toplam risk eğrisi, risk histogram grafikleri ve bar diyagramlarından yararlanarak, projelerin en riskli dönemleri belirlenmiştir. Bu en riskli dönemlerin içinde yer alan iş kalemleri, bu iş kalemlerine karşılık gelen risk puanları ve tehlikeler tespit edilmiştir. Sonuç bölümünde ise bu çalışmada yapılan karşılaştırmalr ile çıkan sonuçlar ve kazaların azaltılması için yapılması gereken bir takım öneriler sunulmuştur.

Not only in our country but also all over the word, occupational accidents and health & safety has reached very serious magnitude.In our country, proportion of occupational accidents occur in construction sector is quite high compared to other sectors. One of the most important reasons for this situation is that the construction sector has specific conditions.Depending on the type of the structure, different risks and different occupational accidents have been seen. When the occupational accidents that occur in the types of construction sites are looked into, building sites is the first. Building projects have high percentage not only in total fatal accidents but also in total non-fatal injuries. For occupational health and safety is getting safer at construction sites, performing hazard analysis and risk assessment before accidents has great importance for both employers and employees. The first section of this study,the purpose of the study and scope of the study are mentioned. In addition the literature survey is also included in this section.This study aims that identication of potential risks in advance and identification of measures to be taken before accidents occur. The second section of this study, appearance of the right to occupational health and safety is mentioned. Moreover, definition of job safety, purpose of job safety, importance of job safety,and costs caused by job safety are explained. In addition to this information, construction sector and some statistical information about occupational accidents have occured in construction sector are mentioned. The third section of this study, the basic concepts are described such as employee,employer, representative of the employer, workplace, occupational accidents and occupational disease...Specially concept of occupational accident is defined two different point of view. These are the concept of occupational accident is defined technically and the concept of occupational accident is defined legally. Status of the concept of health and safety in construction sector and special conditions that increase the risk of occupational accidents of construction sector are defined in the fourth section. The special conditions are those construction jobs are performed under natural climate conditions mostly,in construction worker turnover is too much, the workspace is above or below the ground level in generally, the workers and materials are on the move, workspace is wide, jobs have different organizational structure with different sub-contractors, mobility on building sites does not have systematic, every construction site has self specific conditions, the prevalence of stereotyped behavior is too much. The fifth section of this study, not only personal protection equipment but also collective protection measures are defined in detail due to minimization and prevention of occupational accidents in building construction. The sixth section of this study, risk management in the context of job safety is mentioned. In addition to risk management, the basic concepts such as risk analysis and risk assessment are described. When all concepts mentioned in from the first section to sixth section of this study are considered together with all, before they occur, the risk will be identified in the design phase and before potential accidents occur, measures will be identified and taken so that occuppational accidents could reduce and prevent in fact. In this study, safety risks are examined in comparatively by changing of main structure material of a building as concrete reinforced, steel and mild steel. In the building sites that have different structural system, to identify potential hazard in advance, to decide whether defined risks are acceptable on the basis of activity, to identify necessary precautions for controlling the risks, to provide a number recommendations for implementation of safety management in design phase are purposes of this study. The seventh section of this section, research methods are explained. This section consists of two main categories. First category explains basic concepts to account of risk score. The other category also explains basic concepts process planning. The basic concepts explained are risk analysis, risk assessment methods and Decision Matrix Methods used to calculate risk score. Due to changing technological methods used in the production of each project, work items and hazard that may occur during construction of these work items are different from each other. In this context; all work items have listed from excavations to trim works by changing the main structure material of building; under the light of this data, job safety hazards have determined on the basis of activity that may occur in the concrete reinforced, steel and mild steel buildings. Then, risk scores of corresponding to these hazards are calculated and risks are defined. While the risk scores are being calculated, accident likelihood and accident severity values are defined for all activities that may occur in the construction site and 5x5 Risk Assessment Decision Matrix Method is used. All risk scores corresponding to each hazard comparison for the concrete reinforced, steel and mild steel buildings. 140 sub-items are determined in concrete reinforced building, 149 sub-items are determined in steel building and 130 sub-items are determined in mild steel building. Steel building has the most activities, on the other hand mild steel building has the least activities. When the buildings are compared in terms of total risk score, the concrete reinforced building has 2712 risk score, steel building has 3308 risk score and lastly mild steel building has 2815 risk score. Consequently, while the most hazardous system is steel building, the concrete reinforced building has minimum risk in the other buildings. There are some reasons of this situation. One of the reasons why steel building is the most hazardous system is that steel is a heavy material. The other reason is that steel building has more activity than the other buildings. What is more, greater part of these activities hold medium level risk and significant level risk. In addition to using crane, risk score shows big differences in risk score of structural works in construction. In the second category of this section, in order to strengthen the control and decision making mechanism, the logical place of each activity is determined and work plans are prepared by using a computer software called Primavera Project Planner . Thanks to these work plans, the most risky activities, at which time this risky activities begin and finish and in this period taken safety measures are determined. Construction period of concrete reinforced building is the longest time, on the other hand construction period of steel building is the shortest. Trim works in steel and mild steel buildings are not fabricated, these trim works are made as in concrete reinforced building. Thus, the reason why construction period of the mild steel is up to more than one month is that there are different trim works in steel and mild steel buildings. Total risk curve, the histogram graphs of risk and bar diagrams are obtained by using computer software. As a result, the most risky period of projects are determined with total risk curve, the histogram graphs of risk and bar diagrams. These graphs are made reviews. Then, work items in the most risky period of projects, hazards and risk scores of corresponding to these work items have been identified. In the conclusion section of this study, a number of recommendations which are necessary are presented to reduce occupational accidents with comparison and results. As a result of this study; according to identifying which building is more risky, total risk score, what type of structure is more risky in which phase, activities that make up the risky phase, and hazards of corresponding to these activities, it is necessary that a number of measures must be taken to reduce and prevent occupational accidents. In case of determination of losses occur during working in the construction sector, taking security measures in the workplace , removing high enough the level of education and awareness of employee, making controls of equipment and materials regularly, establishment of safety management plan in design phase, reducing potential occupational accidents and bad results which results from these occupational accidents are anticipated.