FBE- Geomatik Mühendisliği Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Son Başvurular
1 - 5 / 133
-
ÖgeCumhurı̇yet Dönemı̇ basınında (1928 - 2000) harı̇ta ı̇çerı̇klerı̇nı̇n kartografı̇k yönden araştırılması, arşı̇vlenmesı̇, sınıflandırılması(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021)Yazılı ve görsel medya organları; mekânsal bilginin topluma ulaşması için önemli iletişim aracıdır. Hiçbir grafik araç ya da metinsel anlatım, mekânsal bilgiyi haritalar kadar doğru ve hızlı bir şekilde iletememektedir. Dolayısıyla medyada yer alan bir olay ya da konuya ilişkin bilgi verilirken; ne, nerede, nasıl sorularının cevapları en iyi mekânsal görseller yoluyla somutlaştırılabilmektedir. Bu kapsamda, harita ve harita benzeri görselleri her gün milyonlarca okura ulaştıran gazetelerin sorumlulukları büyüktür. Özellikle Türkiye gibi mekânsal bilginin işlenmesi ve kullanımı ile ilgili temel eğitimin yetersiz olduğu ülkelerde, yazılı medya üzerinden topluma ulaşan harita ve harita benzeri görseller ile coğrafi eğitime katkı sağlanmaktadır. Gazetelerin her sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel gruptan insana ulaşan, hızlı, kolay ve ekonomik medya araçları olduğu düşünüldüğünde ise, içeriklerinde yer verilen mekânsal görsellerin kullanımlarına ilişkin bir çalışma yapmak önem kazanmaktadır. Bu doğrultuda; Türk harf devriminden itibaren basılmış 8 gazetenin 2000 yılına kadar olan mekânsal görselleri arşivlenmiştir. Belirtilen 8 gazete; Cumhuriyet (1928-2000), Hakimiyet-i Milliye (1928-1934), Ulus (1945-1975), Zafer (1949-1960), Milliyet (1950-2000), Tercüman (1955-1994), Sabah (1980-2000) ve Star (1999-2000) olarak belirlenmiştir. Bu gazeteler, yayınlandıkları dönem içinde çok tirajlı gazeteler arasından seçilmiştir. Gazetelerin mekânsal görsellerinin tespitine yönelik arşiv çalışması gazetelerin kütüphaneler ve web sayfalarında yer alan arşivleri üzerinden yürütülmüştür. Tez çalışması kapsamına ise; 7000'den fazla mekânsal görselden oluşan bu arşivden, yayını 1970 ve 2000 yılları arasındaki tarihsel periyot içinde devam eden 5 gazetede yer almış, harita ve harita benzeri görseller dahil edilmiştir. Bu beş gazete ise; Cumhuriyet (1928-2000), Milliyet (1950-2000), Tercüman (1955-1994), Sabah (1980-2000) and Star (1999-2000)'dır. Bu kapsamda; 3452 harita ve harita benzeri görsel, kartografik ve tematik olarak incelenmiş, mekân bazlı ve web tabanlı bir veritabanı üzerinde geometrik ve tematik bilgilerine göre kategorize edilmiştir. Ayrıca her görsel yeryüzünde temsil ettiği coğrafyayla ilişkili olarak georeferanslandırılmıştır. Gazetelerde yer alan harita benzeri görseller; plan/kroki, karikatür, küre ve fotoğraf gibi alt başlıklar altında kategorize edilmiş, aynı zamanda gazete içinde bulunduğu bölüme ilişkin kayıt oluşturulmuştur. Karikatür başlığı altında değerlendirilen görsellerin politik içerikte olup olmamasına göre bir alt kriter oluşturulmuştur. Yaklaşık ölçek tipine göre de sınıflandırılan her harita benzeri görsel, mekânsal olarak bir Google haritası üzerine yapılan işaretleme ile georeferanslandırılmıştır. Haritalar ise kartografik analiz aşamasını oluşturan asıl veri grubunu oluşturmaktadır. Veritabanına harita olarak kaydedilen her görselin, harita tipi ve harita elemanları belirlenmiştir. 'Harita Tipi' başlığı altında haritalar; 'Genel Amaçlı Haritalar' veya 'Görüntü Haritaları' alt başlıkları altında değerlendirilmiştir. Genel amaçlı harita olduğuna karar verilen bir harita ise; 'Atlas', 'Topografik', 'Tematik ' ya da 'Özdeş' başlıkları altında sınıflandırılmıştır. Tematik haritalar ise kullandığı görsel değişken ve işaretlere göre; 'Oransal İşaretli harita', 'Resimsel işaretli harita', 'Ağ harita', 'Akış haritası', 'Nokta harita', 'Eş değer eğrili harita', 'Renkli harita', 'Renk tonlu harita', 'Doku' ya da 'Diğer' başlıkları altında sınıflandırılmıştır. Harita tipi başlığındaki bir diğer ana başlık olan görüntü haritaları ise 'Uydu Görüntüleri' ya da 'Hava Fotoğrafları' şeklinde iki alt başlık altında değerlendirilmiştir. Veritabanına harita olarak girişi yapılan her görselin harita elemanlarına ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. 'Başlık', 'Ölçek', 'İşaret tablosu', 'Yöneltme elemanları, 'Ek harita, 'Harita yazıları', 'Üretim ve kaynak bilgisi', 'Projeksiyon ve datum bilgisi' gibi harita elemanlarının kullanımlarına ilişkin bilgiler veritabanına kaydedilmiştir. Ayrıca her görsele ilişkin yaklaşık ölçek bilgisi tespit edilmiş, görseller; 'Lokal', 'Bölgesel', 'Kıtasal' ve 'Global' olmalarına göre dört alt sınıfta incelenmiştir. Harita benzeri görseller de olduğu gibi veritabanına girişi yapılan bütün haritalar, bir Google harita üzerinden georeferanslandırılmıştır. Görsellerin tematik kapsamına ilişkin değerlendirmeler de yapılmış, ilk olarak her görselin tespit edildiği gazete bölümü tespit edilmiştir. Haber, spor, köşe yazısı, reklam/ilan gibi gazete sayfalarında yer alan mekânsal görseller ilgili başlıklar altında kaydedilmiştir. Ayrıca haber sayfalarında yer alan mekânsal görsellerin konularına ilişkin değerlendirme yapılmış, hazırlanan veritabanına kaydı bu şekilde sağlanmıştır. Dolayısıyla politik, ulaşım, suç, trafik, doğal kaynaklar, kirlilik, tarih, din gibi içeriklerde yer alan harita ve harita benzeri görsellere veritabanında yapılan sorgulamalar yoluyla ulaşılmaktadır. Ayrıca belirtildiği şekilde veritabanının sunduğu sorgulama olanakları yardımıyla, belirtilen harita ve harita benzeri görsellerin görüntülenebilmesi ve sorgulanması www.mapstoreofnews.com adresi üzerinden sağlanabilmektedir. İlgilenilen tarihsel dönem temel alınarak, araştırma kapsamına alınan gazetelerden sağlanan görseller, veritabanı üzerinde gazete ve ilgilenilen yıl aralığı seçilerek tekli veya çoklu olarak sorgulanabilmektedir. Bu kriterlere ek olarak kartografik ve/veya tematik kriterlere ilişkin sorgulama olanaklarından da yararlanılmaktadır. Ayrıca veritabanı yoluyla, sorgulama yapılmak istenen coğrafi bölge bir Google haritası üzerinden seçilerek, o alana ilişkin harita ve harita benzeri görsellere ulaşım sağlanabilmektedir. Sorgulama sonrası web arayüzünden listelenen görsellerin ekran çıktılarına ulaşılabilmektedir. Bu ekran çıktılarında, bir görselin ait olduğu 'yıl', 'gazete' gibi bilgiler sağlanabilirken, görsele ilişkin kartografik, tematik ve mekânsal bilgilere de ulaşılabilmektedir. Kartografik, tematik ve mekânsal sorgulama olanakları ile veritabanı üzerinden veri analizi gerçekleştirilmiştir. 30 yıllık tarihsel dönem boyunca 5 gazeteden elde edilen 3452 görsele ilişkin tematik, kartografik ve mekânsal analizler yapılmıştır. Bu kapsamda her harita ve her harita benzeri görsele ilişkin gözlem ve inceleme sonuçları literatürde yapılmış benzer çalışmalarla karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, geniş bir tarihsel dönem içinde, çeşitli amaçlarla gazeteler bünyesinde kullanılan mekânsal görsellerin; toplumu etkisi altına alan, savaş, barış, göç ve doğal afetler gibi travmatik sosyal olaylar sırasında gazeteler içinde kullanımının arttığı görülmüştür. Bu doğrultuda, mekânsal görsellerin gazeteler içinde yer verilme önceliği olan, etkili grafik araçlar olduğu sonucuna varılmaktadır. Ayrıca spekülatif kapsamı olan bazı haber içeriklerinde de haberin vurgu ve etkisini artırmak için haritaların kullanıldığı tespiti yapılmış, bu doğrultuda haritaların, gazetelerde verilmek istenen argümanı vurgulayıcı etkisinin gazete karar vericileri tarafından bilinen ve kullanılan bir gerçek olduğu görülmüştür. Gazeteler içinde kullanılan mekânsal görsellerin kartografik bilgi kuramı kapsamında; bilgi veren, bilgi vermeyen, yanlış bilgi veren ve spekülatif bilgi veren şeklinde dört alt başlığa ayrılabileceği görülmüştür. Bu doğrultuda, haritalar aracılığı ile verilen geometrik ve öznitelik bilgilerinin işaretleştirilmesine ilişkin eksik ve yanlış kullanım örnekleri değerlendirilmiş, gazete haritalarının daha çok dekoratif amaçlarla kullanılan grafik tamamlayıcılar olduğu sonucuna varılmıştır. Mekânsal görsellerin genel olarak teknik olarak hatalı ve/veya eksik, basit çizimler olduğu tespit edilmiştir. Haritaların grafik ve öznitelik bilgilerinin genellikle belirli bir hiyerarşi gözetilmeden, gazetenin genel tasarım ölçütleri esas alınarak tasarımlandığı görülmüştür. Ayrıca genel olarak gazetelerde yer verilen mekânsal görsellerin üretim ve kaynak bilgilerine yer verilmediği izlenmiştir. Bu durumun fikri sınai haklar çerçevesinde ele alınmasına ilişkin öneriler getirilmiştir. Bu çerçevede gazete karar vericilerinin, gazetede kullanılan haritaları iyileştirmeye yönelik olarak ortaya koyabilecekleri eylemsellikler tartışılmıştır. Gazeteler içinde kullanılmadan önce teknik ve tematik yönüyle hiçbir editoryal incelemeye tabi tutulmayan haritaların kullanımına ilişkin değerlendirmeler aktarılmış, konunun hukuki ve teknik yönüne ilişkin öneriler getirilmiştir. Bütün bu değerlendirmeler doğrultusunda, harita ve harita kullanımı alanında önemli bir noktaya işaret ettiği düşünülen çalışma ile Türkiye'de belirli bir dönem arasında yayınlanan gazetelerin kartografik olarak değerlendirilmesi ele alınmıştır. Veritabanının mekân bazlı olarak tasarlanması, tasarımına ilişkin ortaya konan bakış açısı ve teknik özellikleri açısından Türkiye ve Dünya'da ilk kez bu kapsamda bir çalışma yapılmıştır. Çok disiplinli çalışmalara olanak sağlayacak veritabanı, ihtiva ettiği mekânsal görseller ve veri analizi sonuçları ile başka çalışmalar için işaret edilmemiş birçok noktanın ortaya çıkarılmasını sağlayacak bir ürün olarak değerlendirilmektedir.
-
ÖgeParticulate matter 2.5 – PM2.5 mapping using MODIS satellite data and multivariate non-linear regression analysis over Marmara Region – Turkey(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021)This study estimated and mapped the dry-mass concentrations of PM2.5 (Particulate Matter 2.5) on the ground-level for the Marmara Region, Turkey, during 2013-2017, using multivariate nonlinear regression analysis. The study was conducted using AOD550 (Aerosol Optical Depth at 550 nm) derived from the collection C6.1 of MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) Aqua and Terra of the NASA (National Aeronautics and Space Administration), meteorological variables of the ERA-5 assimilation of the ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts), and PM2.5 ground measurements of the UHKİA/NAQMS (National Air Quality Monitoring System) ground-stations network. MODIS AOD data were validated against AERONET (AErosol RObotic NETwork) ground-based sunphotometer AOD obtained from three sites around Turkey. In addition, MODIS AOD was compared to MERRA-2 (Modern-ERA Retrospective Analysis for Research and Application) Version 2 of AOD 550nm. The study aims mainly to map the PM2.5 dry-mass concentrations using MODIS C6.1 AOD550 gridded data over the Marmara Regions, Turkey, for the period between 2013 and 2017. Since a wide variety of health issues are attributed to PM2.5, we aim to assess human exposure to high PM2.5 concentrations in the region due to analyzing the spatiotemporal variability of PM2.5. Besides, an objective is to evaluate the efficiency of the MODIS sensor to retrieve AOD at 550 over the study area using both sunphotometer and gridded data. The fourth objective is to examine the associations between meteorological conditions and PM2.5. Finally, Turkey is a candidate country for a European Union membership. Therefore, we aim to assess the vulnerability of humans in the Marmara region to excessive PM2.5 concentrations based on the E.U.s' air quality regulations. Datasets of AOD obtained from three sites (METU-ERDEMLI, ATHENS-NOA, and Cyprus CUT-TEPAK) of AERONET ground-based sunphotometer were used to validate MODIS AOD. Collocated AOD pixels from the Terra and Aqua daily rasters were averaged and combined to improve the availability AODs. However, MODIS Terra, Aqua, and combined Terra/Aqua AOD datasets were validated independently against AERONET. Also, the three MODIS datasets were compared to the MERRA-2 AOD datasets of Morning, Noon, combined Morning/Noon, respectively. Furthermore, the statistics of both dataset validation versus AERONET were investigated under different R.H. conditions. According to the statistics of seasonal and daily regression analysis, MODIS AOD is better than MERRA-2 by the mean of R2, MAE, and RMSErel. Combined AODs from MODIS Terra/Aqua and MERRA-2 Morning/Noon exhibited better validation results than the individual datasets against AERONET AOD. Apparent annual cycling was demonstrated by the three datasets of AOD over Turkey. Though, MODIS underestimated while MERRA-2 overestimated AERONET. In addition, MODIS was found more efficient than MERRA-2 in detecting extreme episodes of AOD over Turkey. Particles' hygroscopic growth by humidity changes aerosols' microphysical characteristics. It was found that the R2 of the regression analysis increases in low RH conditions. However, no significant changes were found in the MAE/RMSErel. Therefore, MODIS combined Terra/Aqua AOD dataset has been chosen to estimate PM2.5 concentrations over the Marmara Region. The linear correlation between ambient MODIS AOD and PM2.5 has been found weak (R2=0.152). The hygroscopic growth effects of R.H. (Relative Humidity) on the particles were corrected by the nonlinear extinction coefficient 𝑓(𝑅𝐻). Also, BLH (Boundary Layer Height) has been utilized to estimate the AOD at the ground level (AODh0). The MODIS combined Terra/Aqua AOD outcomes were divided by the BLH values obtained from ERA-5 meteorological gridded datasets. Daily mean pixel values of relative humidity, boundary layer height, temperature, wind speed, precipitation, and sea level pressure, were calculated from averaging every days' provided ERA-5 rasters. However, daily pixel values of resultant wind speed have been calculated from the vertical and horizontal wind speed rasters. The meteorological variables were added to the MODIS AOD in a multivariate additive model to improve the PM2.5–AOD relationship. Meteorological variables along with the 𝑓(𝑅𝐻) and BLH corrections have been found increasing the additive models' R2 into 0.492. Collection window of 3x3 pixels (30x30 km2) of the MODIS AOD was used to calculate the daily values of AOD over every PM2.5 measuring site. Thus, to increase the daily AOD values' representativity, only the collected number of daily matchups resulted from averaging more than 5 pixels were considered in the model. Since R.H. changes the aerosols' microphysical properties, daily matchups with extreme humidity events (R.H.>90%) were excluded from the model. Besides, minimal values of PM2.5 (PM2.5<5 μg/m3) are hard to be detected by the statistical models; thus, they were excluded to reduce bias and improve R2. Although 7% of the data were excluded, the models' R2 increased to 0.602. At the last stage of the model, monthly and seasonal predictors were added to optimize the models' efficiency and statistics. The last stage of the model caused a 14% inclination for the models'R2. Clear annual cycling of PM2.5 was detected by both the model and datasets of ground stations. The monthly average PM2.5 was found to decrease in summer and reach its maximum in the winter season. The concentrations reached their maximum in January (39 μg/m3) and reached their minimum in July (13 μg/m3). This could be explained by burning low-quality coal and fossil fuels for heating in the cold months. Also, the model tends to underestimate and overestimate PM2.5 in the months of winter and summer, respectively. Daily maps of PM2.5 were averaged for every month to reduce the missing pixels and produce monthly- seasonal- and annual-average maps of PM2.5. Availability of pixels in every raster ranged between 33% and 66% for winter and summer, respectively. Compared to other cities of the region, the monthly average map of PM2.5 has shown high concentrations over Edirne, Bursa, and Kocaeli. This is due to the intensive burning of coal and fossil fuels for heating. According to the E.U.s' (European Union) limit of PM2.5 (25 μg/m3), the seasonal and annual maps were classified to produce the E.U.s' exceedance maps. The seasonal exceedance maps showed that the PM2.5 exceeds the limit in most of the Marmara Region in winter. However, more than 90% of the region is lower than the E.U.s' limit for the other three seasons. The annual exceedance maps clearly showed that the area of exceedance declined from 11.8% to 2.1% between 2013 and 2017, respectively. Finally, the model outcomes of PM2.5 were validated against ground measured PM2.5. Since PM2.5 seasonal and annual variability were found in the Marmara Region, leave-one-out CV Cross-Validation (CV) was conducted on a seasonal and annual basis. The number of available matchups of the leave-season-out for winter was found the least among the four seasons. However, a good agreement is found between the model-estimated and ground-measured PM2.5. The R2 ranged between 0.51 and 0.65 for spring and summer, respectively. The final R2 and RMSErel were 0.687 and 27%, respectively. However, the model underestimated the extreme events of PM2.5, especially in winter.
-
ÖgeSpatial temporal dimensions of accessibility in İstanbul, Turkey( 2020)Transportation has a pivotal role in shaping citizen's activities and urban sustainability. It also is an essential component of a resident's life and a nation's economy for its roles in improving productivity and justice to reach desired destinations, and by offering easy access to supplies. Effective road networks, per se, uphold a vital level of service despite malfunctioning of certain roads within the network by providing more alternatives to network users. Ultimately, certain features of the road network impact the level of the ease of mobility within urban areas. Researchers argue that the interaction within transportation system components is best presented by the concept of accessibility which is also considered the definitive aim of any transportation system. Evaluating the current accessibility status of the region assists in identifying poor accessibility locations to target them in the future. The location-based measure is considered a very common tool to quantify the accessibility status for spatial locations within the targeted region. Four essential components namely land-use, transport, individual and temporal are required for its calculation. A common issue is capturing such components accurately and within required spatial and temporal resolutions, depending on the aim of the project. Identifying related origins and destinations to each corresponding activity is another issue for this measure. Generally, policymakers aim to steer these components to increase the accessibility of the targeted region. For that, policymakers invest heavily in transportation infrastructures, such as operating a Bus Rapid Transit (BRT) system or constructing new roads. Such investments enhance certain components while negatively affecting others. Balanced growth in all components is required to reach the desired enhanced level of accessibility. Evaluating the changes occurred to accessibility status by changing accessibility components, within a considered time period, assists in identifying the roles of each component on influencing the current status of accessibility. Thus, by learning from that, altering accessibility components more effectively to enhance future accessibility status according to targeted travel users/audience or activities. Among the most important daily activities within urban areas is the accessibility to jobs/workplaces (workplaces accessibility). Modelling accessibility to workplaces is considered the center of accessibility analysis research for its relation to other significant features of urban structure, such as understand the urban form, the spatial mismatch of jobs and housing, job-housing balance, excess traveling and employability. However, accessibility to such locations requires further details due to dissimilarity occurring each travel direction (from homes to work or from work to homes). Primarily, this thesis aims to provide policymakers with more accurate tools, methodologies and models to capture essential accessibility components, convert them into the required form and quantify the change in accessibility at high spatial resolutions. By that, policymakers are able to disentangle the effects of accessibility components on changing the accessibility status at high spatial resolution, utilizing desired travel/transportation mode (e.g. walking and car). They also can analyze the effects of transportation investments (e.g. BRT) on changing accessibility components and accessibility status itself. The thesis also considers various travel costs while calculating the accessibility, mainly network distance and dynamic travel time. The dynamic travel time as impedance measure is a newly emerged travel impedance measure that considers the continuous temporal change in accessibility status for the network. Moreover, policymakers have flexible methodologies to target required audience/network users according to targeted activities (e.g. trips to workplace, to homes or to hospitals). This thesis it is the first research that considers modelling accessibility, especially the workplace accessibility, in more than one direction at several time phases of the day. Furthermore, it is the first research of its kind implemented for Istanbul city. The temporal variations within a day and between several years are modelled and discussed. The study implements its application for a part of Istanbul city with high growth in inhabitants, commercial and industrial activities. For that, the study utilizes Geographic Information System (GIS) and Remote Sensing (RS) framework with an adequate and flexible environment that allows targeting the required location/spatial resolution, audience and time period/resolution. The research also provides several methodologies to collect the required accessibility components in the required resolution and high accuracy. A methodology to semi-automatically classify satellite imageries using auxiliary data to be in the European standards is introduced. The results are thematic land cover/use (LCLU) maps pointing out locations of related origins and destinations. The high spatial resolutions, geometric accuracy and overall accuracy of the outputs nominate them to be accurate inputs for later calculations. The acquired raster thematic maps are converted to points with attributes of their corresponding LCLU using a proposed gridding system that reduces related errors. Later studies are classified, mainly, into two groups based on the considered impedance measure. The first group considers travel network distance while the second considers the dynamic travel time as an impedance measure. Travel network distance is easier to implement due to the availability of the data for a long period of time. The travel time attribute is not available for the same time period, thus liming the analysis to only network distance as travel impedance. Utilizing travel network distance enables the study to evaluate the effect of the urban change on influencing the accessibility over a long period of time. Impacts of high budget infrastructure transportation projects on influencing the accessibility are analyzed, such as the BRT system in Istanbul. The research also identifies the impact of changing accessibility components of both the road network and LCLU on influencing the accessibility status to hospitals and healthcare centers. Later studies are implemented using dynamic travel time as an impedance measure. For that, the travel time is acquired using real time average speeds of the network. The study proposes a modified network-based inverse distance weighting spatial interpolation method to identify unknown speed values along the network more accurately. Using the interpolated average speeds, the temporal component is generated for the whole network at all considered time periods. The research evaluates the change in accessibility at several time periods representing two trip types (i.e. home to work and work to home). The research reference the relationship between dominant accessibility components change at each considered time period. Finally, the study inspects several impedance measures of travel network distance, static travel time (generated from free-flow speeds) and dynamic travel time, when evaluating the spatial-temporal change in accessibility at very high resolutions.
-
ÖgeMapping buried archaeologic sites by using geomatic tools: archaeomatics(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2012)Çalışmada, toprakaltındaki arkeolojik varlıkların belirlenmesi için kullanılan aktif uzaktan algılama araçlarından LiDAR ve RADAR verilerinin, arkeolojik çalışmalarda öne çıkmayan özelliklerinin işlenerek, eldeki diğer verilerle karşılaştırmalı olarak gömülü arkeolojik yapıların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Öncelikli olarak, çalışma alanını içeren ortofotolar mevcut diğer verilerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Görsel olarak yapılan bu analiz sonucunda toprakaltındaki arkeolojik yapılara ilişkin izlere rastlanmıştır. Benzer şekildeki izlerin, daha belirgin ve/veya fazla ayrıntıyı içerek şekilde elde edilen 2 ayrı RADAR (HH polarizasyon özelliğinde) görüntüsü üzerinden takip edilip edilemeyeceği, sınıflandırma ve ve görüntü işleme teknikleri kullanılarak incelenmiştir. Son aşamada Hava LiDAR verisi kullanılmıştır. Hava LiDAR genel olarak arazinin topografik modelini oluşturmak için kullanılmakta olup, son yıllarda Hava LiDAR verisi elde edilirken kaydedilen ama kullanılmayan genlik, yansıma gibi verilerin kalibrasyonuyla elde edilecek sonucun, ilgili çalışma alanının toprakaltı dahil arazi yapısına ilişkin bilgi verebileceği hipotezi takip edilmiştir. Çalışma alanına ait Hava LiDAR verisinin kalibrasyonu gerçekleştirilmiş ve arazinin yansıma değerlerini içeren bir model elde edilmiştir. Bu modelin, aynı Hava LiDAR verisinden elde edilen SAM ve gölgelendirme sonucundan daha fazla bilgi içermekte olduğu, toprakaltındaki Arkeolojik kalıntılara ilişkin izlerin görsel analizle fark edilebilir hale geldiği görülmüştür.
-
ÖgeDoğru hız kestirimi için aylık GPS kampanyalarının performansı üzerine bir inceleme(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2019)GPS, birçok alanda kullanıldığı gibi yer yuvarının global deformasyonunun belirlenmesinde de kullanılan bir araçtır. Özellikle tektonik hareketin belirlenmesi, buzul sonrası erimenin izlenmesi ve ITRF'ın sıklaştırılması konularında GPS'ten yararlanılmaktadır. Günümüzde yüksek doğrulukta hız belirleme sürekli GPS ölçümleri ile yapılmaktadır. Sürekli GPS ölçümleri için her zaman sabit GPS istasyonu kurma imkânı olmadığı durumlarda kampanya ölçümlerine başvurulmaktadır. Ancak günümüzde var olan, kampanya ölçümlerinden hız belirleyen GPS prosedürleri yeterli doğrulukta hız üretememektedir. Bu tezde doğru hız bilgisi üreten GPS kampanya ölçüm ve değerlendirme yöntemleri geliştirilerek, GPS ölçümleri yardımıyla tektonik hareket izlenmiştir. Bu doğrultuda, 1995-2017 yılları arasında 22 yıllık bir zaman dilimini kapsayacak şekilde-yükseklik bileşenine ait yer değiştirme-zaman ilişkisinin R2'si 0,85'ten büyük 24 adet IGS noktası (PALM, ALRT, BAKE, HOFN, HOLM, IQAL, NYAL, PETS, QIKI, RESO, SCOR, THU2, TRO1, AIRA, CHUR, DRAG, SANT, YELL, SPT0, ONSA, NAIN, KIRU, ALGO, BCOV) seçilmiştir. Bahse konu istasyonların, JPL tarafından GIPSY yazılımı ile analize tabi tutularak türetilen 24 saat oturum süreli GPS baz bileşenlerine ait (doğu, kuzey, düşey) günlük/sürekli zaman serisi elde edilmiştir. Sonrasında, günlük zaman serileri her ayın birinci günü alınarak seyreltilmiş ve aylık/kampanya verisi elde edilmiştir. Sürekli zaman serileri ve kampanya zaman serilerine ait yatay ve düşey hız bilgisi üretilmesinde 1 yıllık ve 6 aylık mevsimsel etki göz önüne alınmış olup, kullanılan matematiksel modelde bilinmeyenler "En Küçük Kareler Yöntemi" ile Matlab R2013a programı aracılığıyla çözülmüştür. Tez çalışması sürecinde, düşey bileşende yer değiştirme-zaman ilişkisinde gözlenen eğilim ile buzul sonrası geri çekilmeden kaynaklı kabuk yükselişi arasında bir korelasyon olabileceği araştırılmış, literatür taramaları ile sonuçlar desteklenmiştir. Son olarak, kestirilen günlük ve aylık verinin deformasyon oranları 4 farklı varsayıma göre istatistiksel test kullanılarak karşılaştırılmıştır. Diğer bir ifadeyle, ayda bir örneklemeli 24 saat ölçümlü GPS kampanyalarından elde edilen hızlar, doğru olarak kabul edilen ve JPL'den elde edilen sürekli GPS hızlarıyla karşılaştırılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır. GPS kampanya süresinin 8-12 saatten 24 saate çıkarılması ve yüksek R2'li (1'e yakın) istasyonlar ile çalışılması sonucunda kampanya GPS ölçümlerinden kestirilen hızların (günlük örneklemeli) sürekli GPS zaman serilerinden elde edilen hızları ile istatistiksel anlamda %95 üzerinde uyuştuğu görülmüştür.