Kasımpaşa – Bedrettin Mahallesi Kentsel Sit Koruma Önerisi

Abstract

Bizans döneminde yerleşimin olmadığı Kasımpaşa içinden geçen derelerin ve su kaynaklarının bolluğu sebebiyle Pegai adını almıştır. Osmanlı Devleti’nin İstanbul’u fethetmesi ile yerleşimin başladığı semt, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethettiği yer olması nedeniyle tarihi bir değere sahipken, Osmanlı’nın ilk kurduğu yerleşim alanı olması açısından önemlidir. Semtin gelişimi tersanenin kurulması ile başlayıp zaman içinde tersaneye hizmet etmek amacıyla farklı yerlerden getirilen halkların bölgeye yerleştirilmesiyle devam etmiştir. Bedrettin Mahallesi, Kasımpaşa’nın tarihi değerlerini barındıran bir mahalle olup buraya Osmanlı döneminin ilk yıllarında kimsesiz ve yoksullar defnedilmiş, Sultan Süleyman döneminde ise gemi yapımında gerekli halkaların yapılması için romanlar yerleştirilmiştir. Yoksul olan bu halk tarafından mahallenin vadi kısmında geleneksel mimari üslubunda iki veya üç katlı, küçük ahşap yapılar yapılmıştır. Tersanenin büyümesi, Bahriye Nezareti’nin ve Kalyoncular Kışlası’nın yapılması ile birlikte üst rütbeli denizcilerin ve bahriyelilerin ikamet merkezi haline gelen semtin yamaçlarında daha büyük iki veya üç katlı ahşap yapılar inşa edilmiştir. Farklı gelir seviyelerinden insanların yaşadığını işaret eden mimari dokuda, 20. yüzyılın başlarından itibaren Pera’ya bakan yamaçlarda kagir binalar yapılmaya başlanmıştır. Bedrettin Mahallesi’nin sırtlarında yer alan bu yapılar çeşitli dönemlere ve farklı üsluplara sahiptirler. 1821 yılında çıkan yangında Kasımpaşa, mimari özgünlüğüne dair pek çok değerini yitirmiştir. Bir daha eski görkemine kavuşamayan bölgede orta sınıf denizciler ve esnaflar yaşamaya başlamıştır. 20. yüzyılda Tersane ve Bahriye’ye ait kuruluşların yoğunlaşmasıyla iç göç almaya başlayan bölgede sosyal yapının değiştiği ve yoksul kesimin ikamet ettiği görülmüştür. Bedrettin Mahallesi’nde yapılan çalışmalar sonucunda, sosyal ve kültürel yapıda değişimler, çevresel ve yapısal boyutta sorunlar tespit edilmiştir. Farklı kültürlerden insanların bir arada yaşadığı bölgede roman ve ineboluluların nüfusu fazla olup, halkın ekonomik durumu zayıf, eğitim seviyesi düşüktür. Geçmişten günümüze kadar özgün mimari dokusuyla kentsel özelliklerini büyük oranda koruyan Bedrettin Mahallesi bilinçsiz uygulamalar, niteliksiz onarımlar, yangınlar, yasal boşluklar ve denetimsizlik sonucunda zenginliklerinin bir kısmını kaybetmiştir. 1985 yılında Şişhane Meydanı’nın düzenlenmesi sırasında da birçok yapı yıkılarak düzenlenen Evliya Çelebi Caddesi ile Refik Saydam Caddesi bugünkü halini almıştır. 2006 yılında yenileme alanı ilan edilen mahallenin kültürel ve fiziksel yapısını korumaya yönelik bazı kararlar alınmıştır. Yapıların korunması için kısa vadede gerçekleştirilebilecek bakım ve basit onarım gibi müdahalelerin yanısıra uzun vadede uygulanabilecek restorasyon, rekonstrüksiyon, kat ekleme ve indirme, cephe düzenleme, yapı kaldırma ve yeni yapı tasarımı gibi kapsamlı müdahaleler önerilmiştir. Yapılarda özgünlüğü bozan ekler kaldırılmıştır. Güncel konfor ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapıların içinde sıhhileştirme yapılmıştır. Bedrettin Mahallesi, merkezi konumu, kültürel değerleri, anıtsal yapıları ve sivil mimarlık örnekleriyle kültür turizmi potansiyeli olan bir yerleşim yeridir. Mahalleye düzenlenecek turizm faaliyetlerinin ekonomik durumu canlandırması ve bölge halkı için istihdam alanı oluşturması hedeflenmektedir. Bölgenin bir cazibe merkezi haline getirilmesi için getirilen önerilerin ve alınan kararların uygulanması için Fener-Balat Rehabilitasyon Projesi’ndeki gibi ulusal ve uluslararası bir fon oluşturulması ve disiplinler arası bir çalışma yapılması önemlidir. Halkın bilinçlendirilmesi ve katılımının sağlanması diğer önemli husustur. Mevcut olan veya kaybolan değerlerin görsel ve tarihsel kaynaklarla belgelenmesi, yok olmak üzere olan değerlerin ise önlem alınarak korunması ve geri kazanılması için gerekli yöntemler belirlenmiştir. İstanbul’un en eski mahallelerinden biri olan Bedrettin Mahallesi’nde yapılan analiz, belgeleme ve tespit çalışmalarıyla sosyal ve mimari dokunun korunarak yaşatılması tez çalışmasının esas hedefini oluşturmaktadır.

Kasımpaşa, which was non-residential during the Byzantine period, was named Pegai for having rich sources of water and many creeks. The district, which became residential upon the conquer of Istanbul by the Ottoman Empire is also deemed precious for being the place where Fatih Sultan Mehmet conquered the city whereas is also important for being the first residential area formed by the Ottoman. The development of the district begins with the foundation of the shipyard and continues with the migration of various people from different places to serve the shipyard. Kasımpaşa which intensively was housed in period of Suleiman the Magnificent, has been one of the most important districts of İstanbul in 17th century. Bedrettin District, which holds the historical heritage of Kasımpaşa was where the poor and the nameless were buried in the first years of Ottoman era, and during the rule of Süleyman the Magnificent, Romany people were settled to build the rings necessary for ship construction. On the valley part of the neighbourhood, two or three-storey small wooden buildings in traditional architectural style were constructed by these poor people. After the development of the shipyard, the construction of the naval office and Kalyoncular Barracks, the district became the residence of mariners and higher ranked navy officers and on the hillsides bigger two or three-storey wooden buildings were constructed. Within this architectural pattern showing the cohabitation of people of various income levels, starting from the beginning of 20th century, stone buildings were constructed on the hillsides facing Pera. These buildings on the crests of Bedrettin District belong to various eras and architectural styles. While the district has an organic street texture in valley, it has a grid plan street texture in ridges. In a fire in 1821, Kasımpaşa lost much of its architectural genuineness. In the district which could never get back to its old glory, middle class mariners and tradespeople started living. In 20th century, as the number of establishments belonging to the shipyard and the navy increased, internal migration started towards the area, which lead to a change in the social structure and poor people started residing. Bedrettin District is an ancient settlement, reached to present from Ottoman period. The district that has been home to different cultures is an important example historical and cultural values. So this district must be protected with its cultural values as well as the historic settlement pattern and the original architectural structure. In this study, the features of historic texture and the characteristics of residential architecture in Bedrettin District has been determined. So documentation, historical research and analyzes of historic texture and civil architecture buildings located in Bedrettin District have been carried out. The current problems has been discussed. And proposals have been developed for the protection of the area. Research on Bedrettin District revealed some changes in the social and cultural structures as well as revealing problems on the environmental and structural dimension. In the district where people of different cultures live together, there are many Romany people and people of İnebolu origin living and the level of income and education are seen to be low. Bedrettin District, which preserved its unique architectural pattern from the past until today, lost much of its diversity due to unconscious implementations, repairing lacking quality, fires, loopholes and lack of inspection. Also, during the reformation of Şişhane Square in 1985, many structures have been demolished, shaping Evliya Çelebi Street and Refik Saydam Street as they are today. To protect the cultural and physical structure of the district which was announced to be a renovation area in 2006, some decisions were taken. The aim of renovation project must be to protect the cultural heritage. 1/1000 scale Implementation Plan for the Protection of Beyoğlu Urban Conservation Areas should be considered again and be performed again with an interdisciplinary study. A renovation plan which will protect with the resident population, the relationship between parcel and island that reached from the past to present, the original architectural structures and texture of the original street, should be prepared for Bedrettin District. As well as the rules to be applied for preservation of historic buildings, the rules for new construction have been determined. New buildings shouldn’t exceed the height of the historical buildings, and should comply with historical texture in terms of materials and construction techniques. As care and simple repair are suggested in the short-term for the protection of structures, wider scale interventions like restoration, reconstruction, adding and removing storeys, rearrangement of facade, structural consolidation, new structure design and infill are recommended in the long term. Additions made to the structures, which damage the authenticity were removed. To meet the current needs of comfort, sanitisation inside the structures are also made. Restorations will let many of qualified buildings to reach to the future generations. Traditional construction techniques and genuine building details will be preserved, also the characteristics of plan and facade with the registration of buildings that are proposed. Bedrettin District with its central location, cultural values, monumental structures and precedents of civil architecture is a residential area with the potential for cultural tourism. Tourism activities regarding the district aim the uplifting of the local economic status as well as providing employment possibilities for the local residents. Existing buildings should be evaluated to in order to become a center of cultural tourism of area because of that there is no space to built new buildings in the area. Some areas by turning the open spaces should be offered social activity facilities and be established the employment area for the people of the region. It also should become a center of attraction for tourists. Although this district is the center of İstanbul, it is unknown. Thus information studies have been suggested about this area. Travel route for tourists in the area has been established. Romany people in Bedrettin District should be used as a part of reviving the region for tourism. Conducting interdisciplinary work and the forming of national and international funds as is the case with Fener-Balat Rehabilitation Project is of importance in order to implement the recommendations provided and decisions taken and turn the area into a centre of attraction. Raising awareness of the locals as well as increasing their participation is another important point. Seminars, exhibitions and movies should be held to infuse protection consciousness to the public. The necessary methods for visually and historically documenting the currently existing or already lost heritage and to take precautions and protect the heritage standing on their last legs are defined. The main aim of the thesis is protecting and keeping the social and architectural pattern alive through the analysis, documenting and detection work conducted on Bedrettin District, which is one of the oldest district in Istanbul. Region, with the traditional texture becoming as a result of changes have occurred throughout the history, has an important place in the cultural heritage. To be protected for future generations should be ensured without losing the authenticity and identity.