Boğaz Köprülerinin İstanbul Açık Alan Sistemi Üzerine Yaptığı Etkilerinin Space Syntax Yöntemi İle İrdelenmesi

Abstract

Her kent belli alt sistemlerden oluşan bir sistemdir. Kentleri oluşturan ve kentlerin şekillenmesi üzerinde önemli etkileri alt sistemlerden ulaşım ve açık alan sistemlerinin birbiri ile olan ilişkisi tezin çıkış noktasını oluşturmaktadır. Ulaşım sisteminin gelişmesi sağladığı birçok kolaylığın yanında birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Yerleşmelerin büyümesi ve bu nedenle doğal çevrenin tahribi en önemli sorunlardan biridir. Kentsel büyümenin hızla, plansız bir şekilde gelişmesi İstanbul’da ulaşım problemlerinin doğmasına neden olmuştur. Problemlerin çözümüne yönelik ulaşım ağının devamlı geliştirilmesi, boğaz geçiş önerisini de yanında getirmiştir. 1967-1968 yıllarında I. Köprünün gündemde yer aldığı zamanlardan, günümüzde III. Köprü gündemine kadar olan zamanda yapılaşan iki köprünün kent merkezlerine olan etkileri, kentsel yayılma ve kentsel yayılma sonrasında İstanbul açık doğal alan sistemi üzerine yaptıkları etkilerin incelenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. İki mevcut köprünün etkilerinin 1975, 1995, 2005 yıllarında incelenmesinden sonra III. Köprü güzergahının olası etkileri incelenmiştir. Bu çalışmada kullanılan metod, Landsat, GIS ve Space Syntax’ dir. İncelenen yıllara ait Landsat uydu görüntüleri, yeryüzü referanslı verileri toplayan, depolayan, kontrol eden, işleyen, analiz eden ve görüntüleyen bir sistem olan GIS ile analiz edilmiştir. 1975 yılından günümüze nüfusun ve yerleşme alanlarının artmasıyla açık alan sistemlerinin giderek azaldığı görülmektedir. GIS ile alansal miktarları bulunarak doğrulanan mevcut durum Space Syntax yöntemi ile de desteklenmektedir. Şehirsel gelişmenin kentin ulaşım eksenlerinden yola çıkılarak bulunan yöntem ile mevcut durum desteklenmektedir. Çalışmanın sonuçları doğrultusunda, alternatif III. Köprü güzergahının yapıldığı durumda, yapılan güzergah çevresi başta olmak üzere yerleşmelerin artış göstereceği tahmin edilmektedir. Böylelikle, güzergahı sebebi ile başta havza alanları olmak üzere tarım alanları ve orman alanlarında azalma olacağı öngörülmektedir.

Every city is a system formed by certain sub systems. Transportation and open space systems are the sub systems which form the cities and which have important effects on their formation period. And the relation between these is the staring point of this thesis. The development of the transportation system brings a lot of problems along with the easiness it provides. The growth of the settlements, and the damage to the natural environment caused by, is one of the most important problems that the transportation system brings. Its rapid and unsystematic growth has caused transportation problems to emerge in Istanbul. The ongoing development of the transportation system related to problem solving, has brought the Bosphorus Passage proposal along. Starting from the years 1967-1968 when the 1st Bridge was the order of the day and up until the 3rd Bridge proposal, the analysis of the effects of the two bridges on the urban centers, urban expansion and open natural system of Istanbul, has formed the purpose of the study. During the study period, following the examination of the effects of the existing two bridges in the years of 1975, 1995 and 2005, the possible effects of the 3rd Bridge route have been examined. The methods used in this study are Landsat, GIS and Space Syntax. The Landsat satellite images of the years examined, are analyzed by GIS, which is a system that collects, stores, processes, analyzes and displays the earth referenced data. Since 1975, until today, it appears that there is an ongoing decrease in open area systems by the increase in the population and settlement areas. Existing land usage textures delivered by GIS are defined by Space Syntax method, which works towards defining the complex physical structures of the cities and which seeks a solution to this by urban transportation system. According to the results of this study, when the alternative 3rd Bridge route is made, it is accepted that there will be an increase of the settlements in Istanbul in general and mainly around this route, and this estimation is supported by the Space Syntax method. Therefore, the proposed 3rd Bridge route will form a great threat on agricultural areas, forests, water and water collection areas which form the open systems.