Mimarlık Ve Mimarlık Eğitiminde Aktivizm

Abstract

Toplumsal mimarlık, Sanayi Devrimi sonrasında ortaya çıkan mimari ihtiyaçların cevaplanması noktasında farkına varılan ve sorumluluğu üstlenilmesi gereken bir olgu olarak ortaya çıkmıştır. Sanayi Devrimi, değişen ve yoğun biçimde artan üretim süreçleri, üretim süreçlerine paralel olarak, üretimin yapıldığı alanlardaki nüfus artışı gibi etkileri ile yeni mimari ihtiyaçlar doğurmuştur. Bu mimari ihtiyaçlar, hem üretim olgusunun karşılanmasına, hem de bu üretim sürecinde çalışacak insanların yaşamsal ihtiyaçlarının karşılanmasına dönüktür. Mimarlık, daha önceki dönemlerde belli çevrelerin etkisi altında ve onlara hizmet eder konumdayken, ortaya çıkan bu durum, bu çevreler dışındaki yoğun nüfus kesimlerinin farkına varılmasına, onlara ve onların ihtiyaçlarına karşı geri dönüşü olmayan bir sorumluluğun üstlenilmesine yol açmıştır. Sanayi Devrimi’nin peşinden gelen Modernizm döneminde, toplumsal bir bilinçle hareket etmeye çalışan mimarlar, hem mimarlıkta hem de genel toplumsal koşullarda yaşanacak bir değişim için büyük çaplı, kökten denebilecek arayışların içinde olmuşlardır. Zaman içerisinde onların bu denemeleri çoğunlukla eleştirilmiş ve başarısız olarak görülmüştür. Ancak, temeldeki değişim düşünceleri ve niyetleri, 60’lar ile gündeme gelen parçacı direnişlerde kendine yer bularak günümüze kadar ulaşabilmiştir. 60’lardan sonra gelişen süreçte değişim talepleri, “aktivist” olarak adlandırılan oluşumlar tarafından dile getirilmiştir. Modernizm’den aktivizme uzanan süreçte, yöntemler ve yaklaşımlar değişmiş, ancak toplumun geneline yayılacak değişim hedefi aynı kalmıştır. Bu noktada geçmiş ve bugün birbirinden ayrı olarak ele alınıp bir kıyaslama içince değerlendirilmemelidir. Bunun yerine aynı hedefler peşinde koşan dönemlerin, yeni yöntemlerle kendilerini nasıl geliştirdikleri ve gelişimlerini ileriye dönük nasıl devam ettirebilecekleri değerlendirilmelidir. Modernizm sürecinde mimarlık, temelde bir değişim üzerine kurgulanırken, bu alanın temelinde yer alan mimarlık eğitiminde de yeniliklerin peşinde olunmuştur. Geleneksel mimarlık eğitimi anlayışının kırılarak, mimarlığı diğer meslek dallarıyla biraraya getirecek ve daha bütüncül bir bakış açısı kazanmasını sağlayacak eğitim süreçlerinin oluşturulması hedeflenmiştir. Mimarlık eğitiminde değişim amaçlı denemeler o dönemden bu yana süregelmiş ve aktivizm olgusu da eğitim aşamasına önem vermiştir. Eğitim sadece akademik platformun içinde kalan bir olgu olmaktan çıkıp, her alanda, her vakit deneyimlenebilen ve deneyimlerden elde ettiği kazanımları önemseyen bir yapıya bürünmüştür. Hem mimarlık alanı, hem aktivist hareketler, arzu edilen değişimlerin gerçekleşebilmesi için en önemli potansiyelin eğitimde yattığını düşünmektedirler. Bu nedenle mimarlığın ve aktivizmin eğitimde kesiştiği noktalar, daha fazla önem kazanmaktadır. Bu tez çalışmasında da, akademik alandan çıkan örnekler, ön planda değerlendirilmekle beraber; akademi dışı örneklere de yer verilip, akademik ve akademik olmayanın içiçeliği ortaya konulmuştur. Mimarlıkta ve mimarlık eğitiminde değişim talepleri modernizm döneminden günümüze dek dile getirilmektedir; ancak bu genele yayılmış bir olgu değildir. Dünya üzerinde toplumsal değişimler için çabalayan aktivist oluşumlar da, ne kadar fazla bir sayıya ulaşmış olurlarsa olsunlar, tüm topluma etki edebilmiş değillerdir. Gerçekleşmesi arzulanan değişimler için mücadele, bu eksik kalınmış gözüken durumlara rağmen devam etmelidir. Bu yönde mücadele edenlerin çalışmalarının bilinmesi ve geçmişte yaşananlar ışığında ileriye dönük daha sağlam planlar, programlar üretilmesi, toplumsal değişimler için yararlı bir unsur olacaktır. Bu tez çalışması da ele aldığı örnekler ile gelecek aktivist oluşumlara bir kaynak oluşturmak amacını gütmüştür.

Social architecture had become a fact to be noticed and taken as a responsibility in response the emerging architectural needs following the Industrial Revolution. Industrial Revolution caused new architectural needs because of the effects of the increasing population around production areas which is a result of the evolving and exponentially increasing production processes. These architectural needs aimed to fulfill the productional requirements and the labourers’ demands of their living areas. Once under the influence of certain communities and serving them, architecture had responsed to this changing situation, noticing the new dense populated communities and had taken a irreversible commitment to these communities’ requirements. In the Modernism period, which followed the Industrial Revolution, the architects, who are trying to behave with social consciousness, searched for big scaled and radical solutions for architectural and social changes. In time, their trials had been mostly criticized and seemed as failed, but their basic opinions and intents about change, has lived on to the present with the particle resistances that come up with 60s. In the period after 60s, demands for change mentioned by the activists. In the way from modernism to activism, methods and approaches has been changed but, the goal for a change throughout the society remained the same. At this point, the past and the present should not be handled as separate and not be compared. Instead of this, they should seem as periods searching for same goals, which are developing themselves with new methods. It should look forward how to maintain this development. During the modernism era, by searching for changes in architecture during, there were also pursuits for reforms in architectural education, which is fundamental for architecture. The aim of these pursuits were, to break the impression of the traditional education and to gain a wider aspect in architectural education through bringing it with other professions together. The trials for change in architectural education kept going on to the present time, and activism paid importance on education too. Education does not seem as a case remaining only in academical context, it can also be experienced in every environment and at any time and experience became a very important part in education. Architecture and activism, both of them, approaches education as the most important potential to achieve the desired changes. Because of this, the intersection points of architecture and activism in the education area become more important. In this study, the examples from academical areas at that intersection evaluated at foreground, also with the examples outside academical areas, and association between them was introduced. Demands for change in architecture and in architectural education are spoken out, but these are not spread to the whole. Also the number of activist ensembles strive for social changes in the world are getting bigger, but they are not still effective enough among the whole society. But the campaign for the desired changes should continue despite these situations. To know about the works of people in this campaign, and to make more substantial plans and program with the lesson taken from them, will be a helpful element for social changes. This study aimed to create a source for activist ensembles in the future, througout the examples handled in it.