Kıbrıs Taki Vuni Sarayı Ve Antik Çağ Saray Mimarisi İçindeki Yeri

Abstract

Vuni Sarayı yaklaşık İ.Ö. 500 yılında Kıbrıs’ta Soli kenti yakınlarında inşa edilmiştir. Saray İ.Ö. 460/450 yılları arasında bazı ekler ve değişiklikler geçirmiştir. İlk evresi Pers hakimiyeti altında oluşan bu mimari adanın Yunan hakimiyeti altına girmesiyle (İ.Ö. 460/450) tekrar köklü biçimde değişikliğe uğramıştır. Bu süreç içinde İ.Ö. 460/450-380 yılları arasında yapılan bazı eklemeler ve değişikliklerle de yapı son şekline ulaşmıştır. İ.Ö. 380 yılında geçirmiş olduğu yangının ardından saray tümüyle terk edilmiştir. Sarayın kazısı E. Gjerstad başkanlığında 1927-1931 yılları arasında İsveçli kazı heyeti tarafından yapılmıştır. Kazı raporu, Nielsen ve Müller gibi bazı araştırmacıların yapıyla ilgili daha sonraki çalışmaları ve yapının günümüze ulaşan kalıntıları bu doktora çalışmasına kaynak oluşturmuştur. Öncelikle dört farklı yapım evresi geçiren sarayın mekanları ayrıntılı biçimde betimlenmiş ve mekan analizi yapılmıştır. Yapım teknikleri ve yapıdaki mimari bezemeler de detaylı olarak incelenmiştir. Saray etrafında bulunan tapınakların mimarisinde aynı düzenleme içinde analiz edilmiştir. Saray ve tapınaklarda ortaya çıkan buluntuların değerlendirilmesiyle ortaya çıkan tüm veriler de adanın tarih içindeki bağlantılarıyla ilişkilendirilmiştir. Vuni Sarayı’nın mimarlık tarihi içindeki yerinin belirlenmesi amacıyla çevre kültürlerde karşılaşılan saray yapılarındaki elemanlar ve mekan işleyişleri incelenerek Vuni Sarayı’yla karşılaştırılması yapılmıştır. Yapılan bu inceleme sonucunda adanın tarih boyunca farklı birçok kültürle olan ilişkisinden dolayı kendine özgü bir Kıbrıs mimarisinin varlığı görülür. Mısır, Fenike, Pers, Anadolu ve Yunan mimari etkileşimiyle oluştuğu görülen Vuni Sarayı mimarisinde bu özgün Kıbrıs kültürünün yansıması net olarak saptanabilmektedir.

Vuni Palace was erected in Cyprus near the city of Soli in 500 BC. Some additions and changes were done between 460/450 BC. The first period of the palace was built under the Persian rule. When the island was conquered by the Greeks, the architecture of the palace was changed and took its final shape. In 380 BC the palace had a fire and was left like a ruin. The palace excavation was done by Swedish group between 1927-1931 under the direction of E. Gjerstad. This report, researches made by Nielsen and Müller, and the ruins themselves are the sources of this PhD study. The palace had four different building periods. 500 BC I. Persian building period, 500-450/440BC II. Persian building period, 450/440 I. Greek building period and 450/440-380 II. Greek building period. This thesis covers a period between 500 BC-380 BC. Detail descriptions about the spaces are made and the palace is analized for each building period. The construction techniques, architectural ornamentation, the temples around the palace, and the objects which belong to the palace are studied. To understand the position of Vuni Palace in the history of architecture, the elements in the palaces of neighbouring countries and the uses of these spaces are investigated. All these sources are compared with Vuni Palace. Although there were effects of Egyptian, Phoenician, Persian, Asian and Greek architecture we can clearly also see the traditional Cypriot architecture.