Mimarlıkta Eleştirel Bölgeselcilik Ve Turgut Cansever

Abstract

Cansever’in mimarlığının kaynağı, ait olduğu toplumun kültürünü, geleneklerini ve değerlerini barındırır. Gelenek, Cansever için sadece biçimsel verileri sağlayan bir araç olmaktan fazlası olup, geleneği, kendisini oluşturan öz, kültürel içerik, inanç sistemi ve tarihsel deneyimden hareket ederek gelecek için çözüm geliştirmek üzere ele alır. Her binasında yapının işlevi, tekniği, çevre, ait olduğu kültür ve toplumla ilişkisi ontolojik açıdan sorgulanır. Tezde izlenen yol Tzonis, Lefaivre ve Frampton’ın kuramsallaştırdıkları Eleştirel Bölgeselcilik temelinde ilerlemekte ve Turgut Cansever mimarlığına bu yaklaşım çerçevesinde bakılmaktadır. Cansever’in 1950’li yıllarda mimarlık faaliyetine başladığı düşünülürse, onun Türk mimarlık tarihi içindeki konumunu incelemek üzere Türkiye’deki mimarlık tartışmaları ve mimarlık üretimi de incelenmekte ve Cansever’in mimarlığı bu çerçevede de değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Tezin ilk bölümünde bölgeselci mimarlıkların tarihi ve 1980’lerde tanımlanan Eleştirel Bölgeselcilik açıklanmaya çalışılmış, kuramcıları Tzonis, Lefaivre ve Frampton’ın metinleri incelenmiştir. İkinci bölümde Türkiye’deki bölgeselci yaklaşımlar araştırılmıştır. Erken Cumhuriyet döneminden itibaren Türkiye’deki mimarlık gündeminin ana kavramları olan kimlik, modernlik ve ulusallık ele alınmış ve 1950 sonrasının mimarlık faaliyetleri içerisindeki bölgeselci yaklaşımlar incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Cansever’in mimarlık hakkındaki düşüncelerine yer verilmiş ve Turgut Cansever’in mimarlığı, seçilen örnekler üzerinden eleştirel bölgeselcilik bağlamında ve kendi görüşleri ile karşılaştırılarak incelenmeye çalışılmıştır.

Cansever’s architectural resources include the traditions, culture, and values of the society to which he belongs. Tradition, for Cansever, is much more than merely the tool that provides formal data. He dwells on tradition in order to find solutions for the future on the basis of the self-constituent nature, cultural content, belief system, and historical experience that constitute tradition. With each building he designed, the building’s function, technique, environment and relationship with the cultural and social context seem to have been ontologically questioned. The method pursued in this thesis is informed by the concept of “Critical Regionalism” conceptualized by Tzonis, Lefaivre and Frampton, as the architecture of Cansever is observed in the framework of that approach. Considering that Cansever started his architectural career in the 1950s, in order to situate him within Turkish architectural history, contemporary architectural discussions and production in Turkey is also examined, trying to evaluate his architecture in that framework as well. The first chapter discusses the history of regionalist architectural currents, and “Critical Regionalism” as defined in the 1980s, examined here with the help of the writings of theorists such as Tzonis, Lefaivre ve Frampton. The second chapter analyses regionalist approaches in Turkey. Finally, the third chapter focuses on Cansever’s thoughts on architecture, while his architecture, through a series of selected works, is examined in the context of Critical Regionalism and in conjunction with his views as expressed in his writings.