Gemlik Körfezi Holosen Çökellerinde Sedimentolojik Ve Jeofizik Araştırmalar

Abstract

Bu tez çalışmasında, Gemlik Körfezi havza çökel birikim alanına ait dört adet çökel karotu, karot lokasyonlarını ve delta lobunu kesen sismik hatlar kullanılarak havzadaki Holosen zamanındaki sedimantolojik süreçler araştırılmıştır. Litolojik tanımlaması yapılan karotlar, fiziksel özelliklerinin elde edilmesi (manyetik duyarlılık, P-dalga hızı, elektirk özdirenç ve gama-yoğunluk) için MSCL ve jeokimyasal çoklu element analizleri için XRF cihazları ile taranmıştır. ML-01 ve M-13 karotunda tane boyu analizleri yapılırken; MNTKS-34 ve ML-01 karotunda toplam inorganik (TİK) ve toplam organik karbon (TOK) analizleri yapılmıştır. Karot lokasyonlarını kesen chirp hatlarından çıkarılan sismik izler, MSCL verileri ile oluşturulan sentetik sismogramlarla karşılaştırılmıştır. Çalışma alanının çok ışınlı batimetri haritasına göre havza, KB-GD uzanımlı gerilme bileşenli oblik faylarla ve Kocadere kaynaklı delta loblarıyla karakterize edilir. Yüksek çözünürlüklü sismik profillerde, derin basen kısımlarında görülen erozyonal yüzeyler, yüksek yansıma genliklerine sahip göl birimi tarafından örtülmüş ve bu çökelme süreci, G.Ö. 12000 14C yılındaki göl/deniz geçişine kadar devam etmiştir. En üstteki birim yaklaşık 15 m kalınlığında Holosen çamur örtüsüyle temsil edilir ve bu birimin üst 2,5 m’lik kısmında, üstte geçişli dokanağa altta keskin dokanağa sahip kırmızı-kahverengi tabakalar içeren grimsi-yeşil denizel killi çamur bulunurken ve alt kısmlarında laminalı, organik maddece zengin koyu yeşil sapropel olduğu tespit edilmiştir. Kırınıtlı girdinin göstergesi olan elementlerden K, Fe, Ti ve Zr değerlerindeki zenginleşme, Ca, Br, Mn değerlerinde azalma ve fiziksel özelliklerdeki göreceli artış, kırmızı-kahverengi tabakanın doğudaki deltadan kaynaklanan kütle akması çökelleri olduğunu gösterir. Bu tabakanın alt sınırında Mn değerlerindeki ani yükselme, deniz tabanına yakın oksik/anoksik sınırındaki diyajenetik zenginleşmeyi temsil eder. Delta kaynaklı kütle akması, bu diyajenez zonunu örter.

High-resolution seismic profiles, multibeam bathymetry of the Gemlik Gulf, and multi-proxy analyses of cores from the Gulf’s depocentre has been used to study the sedimentary processes in the Gemlik Gulf. Two piston-gravity cores with their interface cores have been scanned to collect multi-element profiles by XRF, and physical properties by MSCL. The laboratory work was continued with TOC/TIC and grain size analyses. Seismic traces, which have been extracted from chirp profiles crossing the core locations, have been correlated with stynthetic seismograms. The bathymetric map shows that the Gulf is characterized by NW-SE trending transtensional oblique faults and delta lobes of the Kocadere River. The chirp profiles show an erosional surface which is overlain by a highly reflective lacustrine unit deposited until about the first marine transgression. The topmost unit is represented by an up to 15 m-thick Holocene mud drape. This unit consists mainly of plastic gray-green marine clayey mud that includes thick-red brown clay layers in the upper part and a sapropel below 3.4 m core depth. These red-brown layers have a sharp basal and gradational upper boundary and have relatively high magnetic susceptibility, also are enriched in K, Fe, Ti and Zr that are the proxy of detrital mineral input, and depleted in Ca, Br, Fe and Mn. These features suggest that these layers are distal edges of mass flow deposits, possibly sourced from the delta to the east. Mn enrichments below the base of these layers represent the diagenetic enrichment at the oxic/anoxic boundary near the seafloor, which was later covered by the mass flow deposit.