Strüktür Ve Form Olarak Kent Topografyasının İncelenmesi; galata İstanbul Örneği

Abstract

Bu araştırma topografya ve kent ilişkisi üzerine bir çalışmadır. Kent topografyası ve katmanlarının form ve strüktür üzerinden etkisinin değerlendirildiği, dört bölümden oluşmaktadır. Analitik bir düşünme şekli ile, kentte oluşan her yeni katmanı kendi süreci ve diğer süreçler içinde analiz ederek, arazi üzerindeki fiziki değişimleri ve bu değişimlerin kente mimari açıdan etkilerini tespit etmek, kent topografyasındaki dalgalanmaların, değişen ve dönüşen bir element olarak kentin potansiyelini nasıl etkilediğini incelemek hedeflenmiştir. Birinci bölümde kent topografyasının genel bir tanımı yapılarak kent ile ilişkisi irdelenmektedir. Konunun ele alınmasının sebepleri amaç, kapsam ve yöntem alt başlıklarında açıklanmaktadır. Devamında, bilimsel literatürde, topografya ve kent ilişkisinin kronolojik olarak, yapılan ilk araştırmadan günümüze değin olan araştırmalarda, nasıl değerlendirildiğine dair araştırmacıların çalışmaları, yaklaşımları ve projeleri incelenmektedir. İkinci bölümde kent topografyası detaylı açıklaması ile birlikte, bir başlangıç olarak yerleşimler ile ilişkileri incelenmektedir. Devamında, kent formu ve strüktürünün topografyadaki yeri ve anlamı üzerine açıklamalar yer almaktadır. Topografyada strüktürün oluşmasında katmanlaşmaların önemli yer tutması sebebi ile katmanlar ‘doğal’ ve ‘yapay’ bileşenler olarak incelenmiştir. Katmanlaşmalar ile birlikte kent topografyasında ‘sınır’ kavramı da söz konusu olmaktadır. Bu kapsamda surlar (kent duvarları olarak) ve kıyı, sınır bileşenleri olarak açıklanmaktadır. Kentteki doğal ve yapay katmanlaşmalar ile sınırların bir araya gelerek oluşturduğu strüktürün temsili siluette ve kentteki farklı bakış noktalarından gözlenmektedir. Form ve strüktürün görsel temsili olarak kent siluetleri, kentsel kesitler ve topografyaya dair çizimler, detaylı bir şekilde yine bu bölümde açıklanmaktadır. Üçüncü bölümde Galata bölgesinin neden çalışma alanı olarak seçildiği açıklanmaktadır. Galata ve Istanbul’a özelliğini veren ve kent olma sürecinin temelinde topografyası yer almaktadır. Buradan hareketle Galata’nın güncel topografyasına dair değerlendirmelere başlamadan önce, ‘tarihsel topografyası’na değinmek gerekliliği hissedilmiştir. Yapılan araştırmalar, topografya için Galata ve İstanbul’un ‘Pagan dönemi’nden başlamak gerektiğini göstermiştir. Çünkü topografya üzerindeki ilk hareketler İstanbul’un Pagan döneminde başlamıştır ve Galata’da da Pagan döneme ait izler bulunmaktadır. Galata’nın kültürel ve tarihsel topografyası kapsamında bölgenin kültürel dokusu ve fiziksel bileşenlerinin tarihsel süreçte geçirdiği değişimler anlatılmaktadır. Devamında Galata’nın günümüzde form ve strüktürel açıdan değerlendirmesi yapılarak, topografyanın doğal yapısı su, arazi, iklimsel etkenlerle açıklanmaktadır. Bu kısımda bölgenin konumu ve arazi formu, su yüzeyi ile olan etkileşimi detaylandırılmaktadır. Yapay topografyası ise yapılar ve bağlantıların iç içe geçtiği bir örüntü şeklinde değerlendirilmektedir. Yapılaşmalar ile oluşan dar sokaklı, sert zemin topografyanın etkisi incelenerek, oluşan strüktürün hesaplanabilirliği ve kentteki ifadesi detaylı olarak anlatılmaktadır. Farklı eğim katmanlarında yapay etkinin kurgulanma şekli, yerleşimi, oluşan perspektifler ve bakış açıları, topografya üzerinde mekanın kurgulanması; çizimler, diyagramlar ve alan fotografları üzerinden analiz edilmektedir. Rıhtımda demirleyen cruise gemilerinin Galata’nın genel topografyasına etkisi ve Galata topografyasının bir parçası olarak, su yüzeyi üzerindeki ifadesi analiz edilmektedir. Kule’ye doğru artan eğimin etkisi ile dar sokaklar ve yükselen binaların insan ölçeği üzerine etkisi irdelenmektedir. Devamında Galata’nın sınır öğeleri olarak ‘surlar’ ve ‘kıyı şeridi’nin analizi yapılarak topografyadaki etkileri değerlendirilmektedir. Karadaki sınırları oluşturan surların yerini bugün caddelerin almış olması ve kıyı şeridi dolgularının kıyı topografyasına etkisi açıklanmaktadır. Galata’daki bütün doğal formların, yapay katmanların ve sınır ögelerinin bir araya gelmesi ile zeminden yükselen strüktürün görsel temsili olarak Galata silueti ve perspektifleri değerlendirilmiştir. Bu aşamada, topografya birkaç farklı bakış noktasından ele alınmaktadır. Bu noktalar Haydarpaşa, Süleymaniye ve Yeni Haliç Metro Köprüsü’dür. Galata’nın hem kendi silueti hem de İstanbul şehri üzerindeki silueti, perspektifi ve karakteri analiz edilmektedir. 19. yüzyılda Galata’da çok keskin değişimlerin yaşanmadığı ressam İbrahim Safi’nin Galata’yı resmettiği bir tablosundan anlaşılmıştır, fakat tablonun resmedildiği bakış noktasından bugün bakıldığında bazı binaların üzerine katlar çıkıldığı görülmüştür. Bu durum Galata’nın dikey topografyası üzerinde değişimlere sebep olmuştur ve zaten dar sokaklı ve sık dokulu bir yerleşme dokusuna sahip olan bölgede yapı yüksekliklerinin artması ile mekansal olarak, insan ölçeği üzerinde kapalılık etkisinin arttığı gözlenmiş ve detaylı bir şekilde üçüncü bölümde anlatılmıştır. Yine üçüncü bölümde bir diğer topografik etken olarak ‘sınır’ etkisi ele alınmıştır. ‘Savunma surları’ ve ‘kıyı şeridi’ Galata’nın sınır ögeleri olarak, topografya üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Günümüzde ise surlar ve arazi üzerindeki diğer sınırların yerini, bağlantıları sağlayan geniş caddelerin ve kıyı şeridinde yapılan dolgu alanların aldığı ve Galata’nın orijinal topografyasını bozduğu saptanmıştır. Ek olarak, Yeni Haliç Metro Köprüsü de günümüz için Galata’nın önemli bir sınır ögesi olarak, eski sınır günümüze kadar kalabilmiş olan Ceneviz sur duvarı üzerinde yükselmektedir. Bütün bu faktörler topografyanın sınırları kapsamında incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise araştırmaya yönelik sonuç ve değerlendirmelerde yer almaktadır. Araştırmanın ekler bölümünde ise yukarıda tanımlanan süreçlerin analiz ve değerlendirmesinde haritalamalar, diyagramlar, eski haritaların yeniden modellenmesi, kentsel kesitler ve perspektifler ile çalışılmıştır. Bunun yanısıra çalışmanın ek bölümünde detaylı kentsel kesitlerin yanısıra, Galata’ya dair Pagan Dönemi’nden günümüze kadar olan süreçte yapılan çizimler, haritalar, gravürler, tablolar ve fotoğraflardan oluşan bir çalışma hazırlanmıştır. Burada amaç, bölgede, ilk zamanlarından günümüze kadarki süreçte, topografyanın, dönemsel olarak, ne şekilde değerlendirildiğine dair zamansal verileri sunmaktır. İlk olarak güncel kent kesitleri, detaylı inceleyebilmek adına eklenmiştir. Kesitlerden sonra Galata’nın genellikle eski gravürleri ve çizilmiş tabloları eklenerek, bölgenin önceki durumunu tasvir etmek amaçlanmıştır. Ek olarak da araştırmayı okuyanlarda Galata’ya dair bazı sahneleri kurgulayabilmelerine yardımcı olması hedeflenmiştir bu çizimlerin. Bunun yanısıra, tabloların Galata’yı kültürel ve fiziksel anlamda analiz etmek için önemli kaynaklar oldukları düşünülmüştür. Ve bu çalışmalar üzerine düşünmenin, analizler yapmanın kentlerin mimarlığı üzerine düşünce üretmekte katkısı olacağı düşünülmüştür. Bu anlamda verilen örnekler, güncel örnekleri ile karşılaştırılarak, kent topografyasının geçirdiği değişimlerin ve kökeninin değerlendirmesi ile okuyucuda farklı bakış açıları geliştirmesi amaçlanmıştır.

This research contains four different parts which are evaluated with effections of form and structure of urban topography and its layers. According to previous studies, in this research, it’s been aimed to show the potential of urban topography, how its physical and wavy changes, effects the architecture of the city in comparison with every urban layer. Also, this is an explanation for how topography integrated itself with architecture of the city and suggests a way of thinking constructions in cities as changable form and structures, while dealing urban issues. In first chapter, the definition of urban topography is described and expanded with its relationship with city. Reasons of choosen of this study are explained in the subtitles of aim, scope and method. Chapter continues with scientific literature, how previous researches discussed that topic in studies, approaches and projects in a cronogically arrangement. In second chapter, there is an expanded definition and explanation of urban topography. Also relationship between urban topography and settlements is studied. After that, explanations about meaning of form and structure in urban topography are taking place in this part. Also layerization of topography is very effective on structure. Because of that, these layers are analysed as ‘natural’ and ‘artificial’ elements. With layerization, a new concept appears to discuss: Borders in urban topography. In this context, city walls and edges are described as border elements. And it is possible to observe natural and artificial layers and borders as a whole structure in urban silhouette. And it’s been detailed, representation of form and structure in urban silhouette in this chapter. In third chapter, Galata’s importance as the case area is explained. What is important for Galata and other parts of Istanbul is; city became ‘a city’ with its unique topography. And there must be critic for topography of Istanbul, in this research its tried to done about Galata. While making deep researches, its been understood that to analyse Galata one must start with its history, ‘historical topography’. Early movements in Galata started in Pagan period of Istanbul. And ‘Pagan Period of Galata and Istanbul’ is really important to understand and think about topography. Because, first movements on topography are started at this era. In the context of cultural and historical topography of Galata, metamorphosis of the district are detailed from city’s Pagan period to today. Than, with an evaluation of form and structure of Galata today, natural form and structure of topography is explained with water, land and climate factors. Position of the district, land form and interaction with water surface of district are deatiled in this part. Artificial topography is evaluated as an urban pattern with constructions and networks are faired. Possibility of modelling and dimensioning structure is explained in details by analysing constructions and narrow streets and hardscape topography. In different slope levels, type of fictioning artificial effect, its settlement, perspectives and point of views are being analyzed with diagrams, drawings, photos. Also, effects of cruise ships which are anchored in Karaköy Pier are identified about their effections to the whole topography of Galata beyond its historical and identical roots. And expression of cruise ships on water surface is explained as a part of topography. Another issue is towards Galata Tower, human scale is missing with the effect of increasing slope, narrow streets and building heights. It’s also recognized from 19th century paintings of İbrahim Safi, on the top of topography there hadn’t been strict changes or construction. But one or two floor was added on top of some houses. This situation caused vertical changes in topography and relationship in scale between human and space. These findings are discussed in artificial topography part of Galata. ‘Defensive walls’ and ‘coastline’ as border elements of Galata are evaluated for their effections on topography. Instead of defensive walls as borders on land, today there is wide main streets and fullfilled coastline is damaging topography on the edge. Also The New Haliç Metro Bridge becomes an important border for Galata by passing above remaining old Genoese walls. This situation is analyzed in topographical borders of Galata part. All the natural, artificial forms and border elements in Galata are creating an urban structure together. And as a representation of this rising and expanding urban structure Galata silhouette is evaluated in three different point of views in city. These are Haydarpaşa, Süleymaniye and The New Haliç Metro Bridge. In this way, both Galata’s urban silhouette and its position in Istanbul’s urban silhouette are analyzed. In addition, other constructions in city also reflecting Galata’s urban silhouette. It is observed that what happens in city, directly effects Galata. In this chapter, as a visual representation of Galata, it’s tried to analyse in local and urban context. In fourth chapter, results and evaluations of this research are explained. In this research, architectural mappings, diagrams, remodellization of old maps, urban sections and perspectives are used for analyzing and evaluating all the processes described above. In addition to that, in appendix, detailed urban sections and drawings, engravings, old maps, paintings and photos of Galata from Pagan era to today are added as an album. The aim of this album, presenting datas about evaluations of topography in Galata from the beginning. First, three urban sections added to make an analyse of today’s situation. After sections, generally old engravings and paintings added to describe early situation of Galata. Those paintings are added to help to create an imaginary sceene for readers. At the same time, paintings are great sources and heritage to analyse, think and generate new ideas about architecture of cities. In addition to that, all of these materials are comparisoned with today’s situation. This comparisons provided a good perspective to this research to evaluate a city’s topography with its evolution and roots.