Müzik Kütüphaneciliği Ve Kongre Kütüphanesi Sınıflama Sistemi Müzik Şeması

Abstract

Bu çalışmada, müzikolojinin ve kütüphaneciliğin ortak paydası olan müzik kütüphaneciliği alanında Türkiye‘de ihtiyaç duyulan standart sınıflama numaraları ele alınarak, Kongre Kütüphanesi Sınıflama Sistemi (LCCS) Müzik Şeması temelinde Türkçe standart karşılıklarının belirlenmesi ve Türk müziğinin ihtiyaçları için yeni başlıklar önerilmesi amaçlanmıştır. İlk olarak, müzik kütüphaneciliğinin dünyada ve Türkiye‘de geçmişten günümüze gelişim evreleri tanıtılmaya çalışılmıştır. Müzik kaynaklarının nasıl sınıflandığı LCCS temel alınarak incelenmiş; sınıflama sisteminin müzik kaynaklarının sınıflanması için düzenlenmiş olan Müzik Şeması Türkçeye çevrilmiştir. Müzik kütüphaneciliğindeki Türk müziği alanına dair eksikler giderilmeye çalışılmıştır. Kütüphanecilik tarihi ve akademik eğitimi genelinde müzik kütüphaneciliğinin ayrı bir disiplin olarak gelişimine katkıda bulunan ABD ve Avrupa‘daki birçok ülkenin öncü çalışmaları ile bu çalışmalar referans alınarak, bilimsel perspektifin sunduğu imkânlar doğrultusunda Türkiye‘de geçirdiği evrelerden bahsedilerek, günümüzde nasıl bir noktaya gelindiği belirlenmiştir. Bu şekilde hem bir karşılaştırma ortamı yaratılmış; hem de müzik kütüphaneciliği konusundaki eksiklikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu uzmanlık alanının kütüphaneciliğin olduğu kadar müzikolojinin de uzmanlık dalı olduğu ortaya konmuştur. Beş ana bölümden oluşan çalışmada, birinci bölümde konudan kısaca bahsedilerek tezin önemi ve amacı, sınırları ile tezi meydana getiren literatür kaynakları sunulmuştur. şkinci bölümde uzmanlık kütüphanelerinin hangi etkenlerle ortaya çıktığı incelenmiştir. Avrupa ve ABD‘deki ihtisaslaşma alanında en hızlı adımların tıp ve hukuk bilimleri tarafından yapıldığı görülmüştür. Buna paralel olarak belirli zaman aralıklarıyla Türkiye‘de de benzer çalışmaların bulunduğu aktarılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte Türkiye‘de müzik arşivlerinin, müzik eğitim kurumları ile birlikte sistemli koleksiyonlar haline dönüştüğü görülmüştür. Ancak pek çok tarihi müzik eğitim kurumumuzun müzik arşivinin günümüze ulaşamadığı saptanmıştır. Üçüncü bölümde Türkiye‘de geçmişten günümüze kütüphanecilik eğitimlerinin akademik seviyede nasıl başladığı ve bu eğitim süreçleri içerisindeki müzik kütüphaneciliğinin varlığı sorgulanmıştır. Türkiye‘de kütüphanecilik eğitimlerinin 1950‘lerden itibaren başlaması ile bilimsel kütüphanecilik çalışmalarının da yaygınlaştığı, ancak günümüze kadar gelen kütüphanecilik eğitimlerinde müzik kütüphaneciliği üzerine ayrı bir eğitim bulunmadığı belirlenmiştir. Türk müziği kaynaklarının doğru sınıflanabilmesi için, Türk müziğinin karakteristik özelliklerinden de kısaca bahsedilerek bu tür kaynaklar tanıtılmaya çalışılmıştır. Geçmişten günümüze Türk müziği kaynakları için yapılan sınıflama önerileri incelenmiş ve bunların yaygınlaşamama nedenleri belirlenmiştir. Nitekim bu sınıflama önerileri, geçmişten beri Türk müziğinin sınıflandırılmasında kullanılan sistemlerin yetersiz olduğunu da kanıtlamıştır; çoğu sistemin Batı kaynaklı olduğu için Türk müziği ile uyumsuz olması müzik bilimcileri hep bir arayışa yöneltmiştir. Dördüncü bölümde ise pek çok üniversite ve araştırma kütüphanesinin de kullandığı gibi İTÜ kütüphanelerinde de kullananılan Kongre Kütüphanesi Sınıflama Sistemi‘nin tarihinden bahsedilerek, günümüze kadar geçirdiği gelişim evreleri ile sistemin temel özellikleri ve karakteristik yapısı anlatılmıştır. Müzik Şeması‘nda bulunan sınıflama numaraları üzerinde detaylı olarak durulmuş, yanlış anlaşılmaya müsait olan numaralar açıklanmaya çalışılmıştır. Ele alınan sınıflama numaraları İTÜ TMDK Ercümend Berker kütüphanesi koleksiyonundan örnek kaynaklarla örneklenmiştir.Sınıflama sisteminin Müzik Şeması, daha iyi anlaşılması için Türkçeye çevrilmiştir. Türkiye‘de yerleşik bir müzik terminolojisi bulunmadığı görülmüş ve çeviri yapılırken nelere dikkat edildiği ve çevirinin metodolojisi ayrıca açıklanmıştır. Sınıflama sisteminde yetersiz bulunan Türk müziği konuları için de yeni numaralar önerilmiştir. Sonuç ve öneriler bölümünde elde edilen sonuçlar ile Türkiye‘deki müzik kütüphaneciliğinin gelişimi için neler yapılabileceği konusunda önerilerde bulunulmuştur. Ekler bölümünde ise Müzik Şeması‘nın M, ML ve MT alt bölümlerine ait çeviri tabloları, Türk müziği ve yetersiz bulunan diğer konularda yeni sınıflama numaraları önerileri içeren tablolar ve konuyla ilgili çeşitli belgeler bulunmaktadır.

The aim of this study is to standardize the Turkish equavilents of the standard classification numbers and to suggest new headings for the needs of the classification of Turkish music on the basis of the Music Scheme of Library of Congress Classification System (LCCS). Primarily, developmental stages of music librarianship from past to the present in the world and in Turkey are introduced. Classification of musical sources is reviewed on the basis of LCCS and Music Scheme of the system is translated to Turkish. Solutions are offered for the shortcomings of the scheme on the themes of Turkish music. The current status of music librarianship is determined referring to the pioneering studies of the USA and several countries in Europe, who contributed to the development of music librarianship as a separate discipline within the scope of history of librarianship and its academic education. Furthermore, its phases in Turkey are indicated, though bounded by limitations of reseach. In this way, both a means of comparison has been made possible and shortcomings of music librarianship could be detected. Therefore, it is put forward that this discipline is an area of expertise in both librarianship and musicology. This study is comprised of five chapters, the first one of which is about the significance and purpose of the thesis in addition to its limits and literature. In the second chapter, the causes that led to the occurence of specialty libraries are indicated. It is observed that the fastest steps have been taken by medical and juridical sciences in Europe and the USA. Parallel to this, similar studies were carried out in Turkey at certain time intervals. Moreover, music archives in Turkey have become systematic collections by means of institutions of music education. However, it has also been determined that music archives of many historical institutions of music education failed to reach this day. In the third chapter, the academic background of music librarianship in Turkey is presented and its existence within these educational phases is questioned. With the start of librarianship education in Turkey in the 1950‘s, scientific studies of librarianship became prevalent; however, there has not been a separate means of education for music librarianship. Thus, the characteristics of Turkish music are briefly mentioned and these sources are introduced in order to classify the Turkish music sources appropriately. Classification systems for Turkish music sources are examined from past to present in addition to the investigation of the reasons for the unavailability of these systems. As a matter of fact, these classification studies have proven that the existing systems in the classification of Turkish music are inadequate. xx The fact that most systems are from the Western origin caused musicologists to search for a new system. In the fourth chapter, history of Library of Congress Classification system, which has been utilized in ITU libraries as well as in many university and research libraries, is mentioned in addition to developmental stages of the system and its basic characteristics. Numbers of classsification in the Music Scheme have been indicated in detail, explaining those that might create ambiguity. These numbers are exemplified by sample entries taken from the collection of the ?TÜ TMDK Ercümend Berker Library. This Music Scheme has been translated into Turkish for better understanding. Since Turkey does not have its own music terminology, important points and methodology of translation are explained in detail. New numbers are suggested for subjects of Turkish music that are inadequate in the classification system. In the conclusion section, recommendations are listed in order to improve music librarianship in Turkey. In the Appendices section, tables of translation for M, ML and MT subsections of the Music Scheme, offerings of new numbers of classification for Turkish music and other inadequate subjects take place in addition to several documents about the topic