Kıyı, Kültür, Özne: Kabak Koyu'ndan Fragmanlar

Abstract

Muğla’nın Fethiye İlçesi yakınlarındaki Kabak Koyu’nda yeni ve alternatif bir seyahat kültürü beliriyormuş gibi görünüyor. Çeşitli ölçeklerde belirmeye başlamış mekânsal yapılanmaları ve pratikleriyle; söz gelimi, çadır kampları, bungalovları, konserleri ve coğrafyanın üzerinde gezinen bakışlarıyla farklı örüntüler ortaya koyuyorlar. Ne ki, kültürel çalışmalar disiplini içerisinde yeşermiş bazı söylemler, bu tarz kültürel farklılaşmaları, mikrosiyasal bir çerçevede, hakim kültürel pratiklere karşı yürütülen bir takım direnç edimleri olarak tarif etmekteler. Böyle bir karşılaşma düzlemi tarif etmek, kültürü bir çatışma alanı olarak belirtmek, söyleminde “kültür” kavramının geniş karşılıklar bulduğu mimarlık disiplini için de ziyadesiyle kritik görünüyor. Bu kritik durumu teslim etmeyi gerektiren yegane durumun, en temelde, tasarım edimlerinin temas ettiği kültürel yapılanmaların dinamik karakteri olduğunu söylemek mümkün. Açıktır ki, mimari mekân her zaman bir takım kültürel yapılanmaların içinde çözünür, bu ilişkiler içerisinde yeni bağlar kurar. Farklı ölçeklerde gerçekleşebilir bu çözünme, tasarım sürecinde bilinçli olarak temsil edilse de edilmese de. Tasarım nesnelerinin kültürel “göstergeler” olarak okunaklı olmaları bir yana; dolaysız bir biçimde, yerleşikleşmiş kültürel kodların, belirgin hayat tarzlarının ama bununla beraber, hayata dair yeni hareketlerin, değişimlerin, yavaş yavaş belirmekte olan yörüngelerin failleri konumunda da bulunabilirler. Mimari tasarım ediminin, bu çerçevede tariflenmiş bir alanda; otoriter, ya da en azından egemen bakış açılarını, dominant kültüre ait sterilize edici tutumları, yeniden üretmesi olasıdır. Ancak tartışmanın öteki tarafında, kültürel oluşumların dinamik karakterlerine doğru genişleyebilen aralıklar üretebilmek, onlarla etkileşebilmek, onların ürettikleri mekânı kavrayıp yeni pozisyonlar yaratabilmek gibi bir potansiyeller alanı da yer alır. Bununla beraber, otoriter okuma biçimlerini yeniden üretme tehlikesine sahip tek edimsellik, mimari tasarım disiplini değildir. Verili, aşkınsal bir takım söylemleri, tutumları, yöntemleri ve tartışmaları merkezi bir konumda tutmak, bir hareket noktası olarak belirlemek de, bu bakımdan, baştan sorunludur. Açıkçası, önceden sıkı sıkıya tarif edilmiş kavramsal teribatların ve bu tertibatları yegane araçlar olarak merkezinde tutan kültür tartışmalarının görünür kılamadığı bir takım aralıklar muhakkak bulunur. Bu çerçeve içerisinde, araştırma boyunca, kültürel tabakalanmalara neden olan kuvvetlerin bir kısmı tartışmaya açılmaktadır. Mikrosiyasal alana dair geniş ve incelediği yerle etkileşim halinde bir kavrayış ortaya konmaya, kültüre karşı geliştirilmiş bir takım söylemlerin temas edemediği ara durumlar için yeni açılımlar üretilmeye çalışılmaktadır. Mikrosiyasetin, erkin bedenlere nüfuz etmesinin ve bedenleri belirli aralıklara sıkıştırmak niyetiyle hayata yaydığı aparatlarının sonu yoktur. Toplumsal hareketlenmeleri sabitleyen ve onları bir takım rezonans sistemlerinin içine kilitleyen yapılanmaların tartışmaya dahil edilmesi bu nedenle önemlidir: Hayatın üzerinde etkili olan, etkin olduğu ölçek ne olursa olsun, bu kuvvetlere dair konumlar sorgulanmalıdır. Tezde yürütülen tartışma boyunca; ideolojik aygıtlar, hegemonya kuramı, göstergebilimsel yapılanmalar gibi kültüre yönelmiş okumaların merkezinde bulunan kavrama biçimleri ile birlikte; alt-kültürler, moda, doyum, taktikler ve stratejiler gibi kavramlar ziyaret edilir. Bu kavramsal örgülerin Kabak Koyu’nun özgül mekânında üretebileceği tartışmalara değinilirken, bu tartışmaların kendi içindeki bağlantıları, görünür kılmakta yetersiz kaldıkları ve nihayetinde, içinde yeşerdikleri düşünsel bağlamlar da ilk elden teslim edilir. Nihai olarak, Kabak Koyu bağlamında, bütün bu tartışmalardan beslenen bir mekân okuması yürütülür. Bu okuma, mekânın toplumsal olarak üretilmiş karakteri üzerine kurulmuş bir takım söylemlerden beslenirken, mekânsal hareketlerin birbirine karşıt iki hali, çizgili mekân ve pürüzsüz mekân, Kabak Koyundaki mekânsal fragmanların değerlendirildiği ana argümanları belirtir. Çizgili mekân, yerleşiklik protokolleri üzerinden işleyen bir mekânı tarif eder; pürüzsüz mekân ise göçebelerin bu yerleşiklik protokollerinin dışında kalan, mekânı hesapsızca tutan hareketleri kapsar. Bu iki mekân, birbirilerine karşıt mekânsal tavırları belirtiyor olsalar da, yeryüzünde yalnızca birbirilerine karışmış bir halde bulunurlar ve daima birbirilerine tercüme edilmektedirler. Yani çizgili mekânlar sürekli pürüzsüzleştirilmekte, pürüzsüz mekânlar çizgili hale getirilmektedir. Her ne kadar pürüzsüz bir mekân, nihai özgürleşme için yeterli değilse bile; yerleşik, dominant bir kültürel fragmandan farklılaşan bir mekânsal yapılanmanın mekânını bir miktar pürüzsüzleştiriyor olması gerekir. Bu bağlamda, Kabak Mekânındaki hareketlerden ve yapılanmalardan bir kısmı tartışma nesnesi haline getirilir. Bağlandıkları kültürel yapılanmalar teşhis edilmeye çalışılır, pürüzsüz hale getirebildikleri teslim edilmeye çalışılır.

A new, alternative travel culture seems to be habiting Kabak Bay, a relatively small coastal settlement near Fethiye Province, Turkey. With Its colorful camping grounds, bungalows, reggae concerts and constructed seemingly nature-friendly gazes piercing the milieu, The Bay seems to harbor a series of interesting spatial practices. Several discourses within the cultural studies discipline describe these kind of cultural formations as a field of micro political resistance, struggling to diverge and improve the hegemonic cultural practices. To point the lines of this kind of zone of conflicts, can be considered as a vital discussion for architectural design, considering how the concept of “culture” is finding broad translations within the design discourses. Architectural space is always associated with cultural formations. Architectural object dissolves in the cultural context. This process may exhibit itself in various scales on the actual object, whether it is consciously included and represented in the design process or not. Design objects do not only function as actual cultural signifiers, they position themselves within cultural codes, territorialized flows. But they can also take part in unusual movements, changes, divergences and new orbits appearing in the vast milieu of life. The act of design has an unfortunate tendency to reproduce authoritarian conceptions against the flows of life. But on the flip side of the discussion; there remains a field of possibilities; new attitudes which are inventing new relations and forming the new ways of producing the space. Nevertheless, architectural design is not the only discipline that reproduces authoritarian judgments. To employ any pre-given, transcendental discourse and centralized starting point, method and discussion inherently consist problems in this sense. There can always be found something escaping from these conceptual frameworks, things that these central discussions cannot represent or even make visible. With this conception in mind, the research intends to include some of the forces resulting in the cultural stratifications. In this context, thoughts regarding the micropolitics within the cultural studies discipline are inherently related with the discourses of subjectification, in other words, production of glamorously knowing, speaking subject. This process of production, for some researchers, are a result of ideological apparatuses interpellating the individual into the center of a power formation; for other researchers, subject positions are the direct result of discursive formations. In both views, subject itself is in direct conflict or in a position of struggle with power formations. These power formations are not necessarily related directly with an actual oppressive apparatus, but rather power operating in every scale or section of daily life. These apparatuses may take different forms and may convey conflicting orders. Of course, in this context, everything regarding these apparatuses is political. Even tourism as an act of movement is inherently apolitical act, and is directly related to discursive formations, in the sense of the “tourist gaze”. Then, temporal organization of the social, to define in a clearer sense, the famous work and leisure dichotomy is categorically significant for the research. Within the cultural studies discipline, leisure time is seen as a relatively loose temporal set-up, a time range that working class is relatively unrestricted to inhabit and produce unique spatial characteristics for its own territories, a potential for smoothened space in that sense. Nevertheless, this organization of leisure space-time is also highly bound to micro-apparatuses that sweeps and sterilize the flows of life. Therefore, leisure space-time is definitely essential and in order to create a broader cartography of these micropolitical apparatuses, research tries to map the new connections with other discourses. There is no ending point in micropolitics, for apparatuses that tries to enclose and lock the bodies in the systems of resonance and control. It is especially essential, to include these formations, because it is highly important to question the forces that devours the life itself. Throughout the research, alongside the discussions that had been in the center for arguments about culture, such as ideology, hegemony, regimes of signs; concepts like subcultures, fashion, bricolage, jouissance, tactics and strategies of “daily life” researches, is visited. While addressing the discussions that these conceptual frameworks can produce, interconnections of these concepts with each other, things that these concepts cannot render visible, and finally, the intellectual context that they appeared in is included in the research. Finally, in the context of Kabak Bay, a discussion drafted from the earlier arguments and focusing on the space is engaged. This cartography of space feeds itself upon the arguments that social space itself is a social product. Two opposite logic of spatial movements, “smooth and striated” derived from Deleuze and Guattari’s A Thousand Plateaus, can describe the main conceptual argument that this reading of Kabak Bay is produced upon. Striated space defines a space that functions on the protocols of territorializations, so to say, The Empire. On the contrary, smooth spaces cite the nomadic spaces, spaces those position themselves outside these territorialized forces, the movements that occupies the space without any pre-conceptions. These two types of space, even if they define contradictory spatial attitudes, they exist only in mixtures on the surface of Earth and always are being translated to each other. In other words, smooth spaces are becoming striated, and striated spaces are being smoothened. Even though a smooth space is never sufficient to liberate, a spatial formation that is acquiring a different character from the territorialized, dominant culture should smoothen its space in a certain degree. Within this framework, several fragments of Kabak Bay’s spatial formations are held under investigation. Cultural territorialities that they articulate are planned to be diagnosed and the conceptions that they smoothen are intended to be addressed. This cartography of cultural fragments revolves around tents, camping grounds, roads, the beach, the sea and spaces organised for music and in which degree are striated or smooth they are in the broader context that they have appeared in. Elements, associated with myths of nomadic movement, such as tents, may become translated into the most striated fragments in the space. In addition, spaces, which are smooth as an outcome of their very nature, such as the sea, can become fixed for certain uses, signs, programs and social relations. Of course, the forces of striation are not only related to actual stripes on the space, but also these processes of striation may also result to a semiological structure, an actual regime of signs. These structures fix the spaces to certain strata and enclose them by over-coding the flows of life, in the Deleuzoguattarian sense. To carry this understanding further, it is never impossible to escape, to stutter, to live the life by its pure intensities, slowness and speeds and to live the life as a nomad.