Dijital Çağ'da Ütopya Kavramının Dönüşümü: İşbirlikçi Tasarım Bağlamında Mimarın Rolü

Abstract

Çalışma, güncel ütopyalar kavramının bir araştırmacı-mimar olarak sürdürülebilir hale getirilmesini amaçlamıştır. Bu nedenle çalışma, Dijital Çağ'a en uygun yöntem olarak öngördüğü internet temelli işbirlikçi tasarım yöntemini uygulamıştır. Sonuç olarak, bu yöntem ile işleyen bir internet sitesi oluşturulmuş ve güncel ütopyalar hakkında disiplinlerarası bir bilgi platformu kurulmuştur. Tezin ilk bölümünde, çalışmanın sorunsalları ortaya konmuştur. Dijital Çağ'ın sadece günlük hayatı değil pek çok kavramı da dönüştürdüğü göz önüne alınarak, ütopya gibi mimariye ilham kaynağı olan bir kavramın varlığını sürdürmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle çalışmanın kapsamı, Dijital Çağ'ın gündelik hayata yoğun bir biçimde etki ettiği, internetin gelişimi ile başlayan 1990'lardan günümüze kadar olan aralığı kapsamaktadır. Tezin alan çalışması göz önüne alındığında, ütopya gibi köklü bir kavramı konuşmak ve tartışmak için güncel kaynakların yanı sıra, günümüzden çok daha öncesine yapılan kaynak taramaları da araştırmanın içeriğini oluşturmaktadır. Tezin ikinci bölümü, ütopya kavramının Dijital Çağ'ın ekonomiye etkisiyle birlikte, mimarlıkta ne gibi değişimlere yol açtığını tartışmaktadır. Üretim yöntemlerinin değişmesi, ekonomiyi; ekonomi de günlük hayatı etkilediği için, bir kavram olarak ütopya kavramının da güncel ütopya kavramına dönüşümü bu bölümün ana tartışma konusu olarak yer almaktadır. Tezin üçüncü bölümü, güncel ütopyaları konuşmak, tartışmak ve üretmek için tek bir meslek grubunun bilgisinin yeterli olmadığını savunur ve bu nedenle işbirlikçi tasarım yönteminin gerekliliğini vurgular. Sonuç olarak içinde bulunulan çağda bu tartışma alanının yaratılmasının ancak internet temelli işbirlikçi tasarım yöntemi ile mümkün olduğunu savunmakta ve bunu internetin Dijital Çağ'ın sunduğu ortak araç olarak, iletişimimizi kolaylaştırması ve demokratik bir ortam sunması gibi özellikleri ile desteklemektedir. Tezin dördüncü bölümü, güncel ütopyaların konuşulacağı bilgi platformunun kurulum sürecinde ve işleyişinde mimarın rolünü tartışmaktadır. Bu bağlamda, geleneksel işbirlikçi tasarım yönteminde mimarın rolü nedir sorusuyla giriş yaptığı bölümü, Dijital Çağ'da mimarın rolü neler olmalıdır ile noktalamaktadır. Tezin beşinci bölümü, alan çalışması ütopyaLAB'in kuruluş amacını, yöntemini, kapsamını, tasarım kararlarını ve teknik özelliklerini aktarmaktadır. Sonuçta tezi yazan mimar, Dijital Çağ'da internet temelli işbirlikçi tasarım ilkelerine göre kurduğu bu bilgi platformunda kendi rolünü sorgulamakta ve aktif olarak çalışmasının içinde yer almaktadır. Sonuç bölümünde ise ütopya kavramı ve Dijital Çağ'da mimarın rolü üzerine yeni tartışma yaratacak konular üzerine fikir yürütülmektedir. Çalışmanın geneline yansıyacak öngörülerde bulunulmakta ve sonuçları detaylı olarak tartışılarak, tezin gelecek araştırmalar için bir zemin oluşturulması hedeflenmektedir.

Architecture has been understood as a vehicle or system for social change. From the age of Enlightment till Digital Age, the desire of improve society has been the role of architects. In the nineteenth century, architects built more social utopia. By the Twentieth Century, architects had internalized their relationship more politically in Capitalism. Then, they began to form new society of Infomartion Age or Digital Age according to new parameters. These new parameters of Information Age to form information society are speed, transparency and accessibility. In todays' world, called Digital Age, rather then utopia, utopian thinking is still valid. Despite of its negative and naive meaning, contemporary utopias are stil putting in thought. Social movements, like "occupygezi" in İstanbul, Turkey, proves that in the Twenty-First Century, public still has hope to fight for their rights in public space. As a conclusion, if collective hope is still remains but the term of utopia is not discussed, a necessity of an academic study about contemporary utopias should arise. The core aim of this study is to make contemporary utopias sustainable in Digital Age. In relation to mentioned aim, as a case study, an open source code based website founded via web based co-design approach to discuss the role of utopist architect in a digital network system. The extent of this study is open because of the spirit of age but it focuses on Digital Age started from 1990's when internet started to operate people's daily routines and continues up today. In conlusion, utopia has its own broad history therefore the literature review went back in the history to explain the concept of traditional utopia and came today to refer the concept of contemporary utopias. It can be understood that traditional meaning of "utopia" called singular because of its dominant and large scale solutions. In addition to this, contemporary "utopias" or micro utopias are always plural by their small scaled practical solutions to daily life. In the first chapter, the problematics and research objectives of the study are explained under three cycled structure; utopia, co-design and role of architect. Three cycled structure has key role in study in terms of its openness to change, fluidity in an academic writing and connectivity of three different subjects. The structure of thesis helps to use premium of Digital Age as catalysist. In the second chapter, the structure of the study attaches the major changes in scale of economy in Digital Age and the term of utopia. Then, it assists to understand how the term of traditional utopia turns to contemporary utopias. In the third chapter of the study, the structure links the tools of Digital Age and web based co-design approach. Finally, in the fourth chapter, the structure connects the potantial work spaces of Digital Age where utopist ideas potentially locate and the role of architect in that new network system. As seen in structure of thesis, problematics of the study are based on premium of Digital Age. It does not affect only the way people live in a daily routine, it influences design terms like utopia. As a source of architectural muse, utopia should be sustainable with its transformed meaning "latent or contemporary utopia" in Digital Age. In the second chapter of this study, the main focus is the concept of utopia, dominantly the term of contemporary or latent utopias. In this chapter, the effects of Digital Age to economy and to the concept of utopia in architecture are presented. Digital Age affects the way of production so the economy. In a bigger scale, this process caueses the change in architectural concept of utopia. As a conclusion of this chapter, it is claimed that Digital Age and its advantages and disadvantages took the concept of traditional utopia and transformed into the concept of contemporary utopias. In the third chapter, the main focus is co-design approach. It is a must to discuss contemporary utopias in the Digital Age therefore sustainability of the travelling term like utopia is needed more interdisciplinary brain stormings and workflow. The common digital tool that several disciplines shares during working process is a digital tool like a computer or internet technology. In conlusion to this fact, web based co-design approach applied as an latent approach to case study called utopiaLAB. The reason where utopiaLAB locates in the internet is several however the most significant reasons are its democratic, transparent and timeless data bank feature. In the fourth chapter of the study, the main focus is the role of the architect in Digital Age because potantial new work spaces for architects like fablabs,hackerspaces and livinglabs make the design approach more interdisciplineary. As a conclusion, this chapter proceeds with the role of architect as researcher-architect. It also includes three transformed roles of architect in Digital Age; the architect as hacker, architect as adaptor and architect as innovator. Dominantly, the idea of being hacker is discussed in terms of their approach to data as public goods. In the final part of this study the aim, method and process of the case study, utopiaLAB, is explained. And also, the concept, design desicions and technical system of utopiaLAB is clarified in detail. In conclusion, the benefits for user and adminstrator and improving details of utopiaLAB are indicated. The conclusion part of the thesis includes outcomes of the case study, utopiaLAB, the outcomes of the study in terms of internet, communication improvements and the role of architect as hacker. In addition to outcomes, future areas of study for contemporary utopias in architecture are indicated. The conclusion of the study is that in the Twenty-First Century, if academicians are the one of the catalysists of information and knowledge, they need to use the improvements of this age and make information open with the aid of internet technology. In this study, the chosen term to discuss is utopia but the conclusion is valid for any term in Architecture or any other disciplines. Another valid conclusion is that public has hope for better future and this future is possible to be built with interdisciplineary studies. One of these disciplines is Architecture and a part of these future builders are utopist architects.