Yoksullukla Mücadele Programlarından Mikrokredi Ve Türkiye Diyarbakır Örneği Başarı Değerlendirmesi

Abstract

Bu tez, Diyarbakır Sehir Merkezinde uygulanmakta olan ve pilot bir proje olan, yoksulluk ile mücadele araçlarından mikrokredinin, yoksullar üzerindeki etkilerini degerlendirmek için, 2 aylık bir süre zarfında uygulanan bir saha çalısması ve anketin sonuçlarını vermektedir. Arastırmanın amacı, Türkiye'de ilk defa Türkiye Grameen Mikrokredi Projesi (TGMP) tarafından uygulanmakta olan Grameen tipi mikrokredinin, mikrokredi üyesi kadınlar ve aileleri üzerindeki sosyal, ekonomik ve sosyal olanaklara ulasım etkisini nicel ve nitel boyutlarda ölçmektir. Bu kriterlerdeki degisim ile kadınların ve ailelerinin ekonomik ve sosyal statülerindeki degisim ve yoksulluga karsı savunmasızlıklarının ne ölçüde degistigi bilimsel olarak test edilecektir. Tez temel olarak altı bölümden olusmaktadır. Birinci bölümde, yoksulluk literatürü incelenmis olup, Türkiye ve çesitli ülkelerde yoksullugun hangi boyutta yasandıgının analizi yapılmıs, aynı zamanda Türkiye'de ve çesitli ülkelerde gelir dagılımı verileri ile Türkiye'de uygulanan bir mikrokredi programı ile çesitli ülkelerdeki diger mikrokredi programlarının hangi zeminde karsılastırılması gerektiginin altyapısı hazırlanmıstır. kinci bölümde, Türkiye'de ve çesitli ülkelerde yaygın olarak kullanılan yoksullukla mücadele sekilleri literatürü verilmis, bölümün devamında ise mikrokredi sisteminin nasıl çalıstıgı, çesitli ülke uygulamalarının ne ölçüde basarılı oldugu ve mikrokrediye yönelik elestirilerin neler oldugu özetlenmistir. Üçüncü bölümde, mikrokredi programlarının basarı degerlendirmesinin yöntemleri incelenmis ve literatürde bulunan yöntemler açıklanmıstır. Bu bölüm mikrokredinin basarı degerlendirilmesi esnasında hangi yöntemlerin hangi kurumlarda uygulandıgını göstermesi açısından önem kazanmaktadır. Dördüncü bölüm, Türkiye'de uygulanmakta olan mikrokredi programlarından örnekler içermektedir. Bu bölümde Grameen tipi mikrokredinin sadece TGMP projesi ile Diyarbakır ve çevresinde uygulandıgı ve diger mikrokredi tarzı programların TGMP'den farklı oldugu anlatılmaktadır. Besinci bölümde TGMP projesinin basarısının degerlendirilmesi için uygulanan anket çalısmasının hazırlık asaması, örneklem seçme yöntemi, tanımlayıcı istatistiksel sonuçlar, basarı göstergeleri ve basarı göstergelerinin detaylı sonuçları sunulmaktadır. Son bölümde ise özet, sonuç ve degerlendirmeler yer almaktadır. Bu bölümde elde edilen temel sonuçlardan birisi, TGMP hanehalkı ve bireysel varlıklardaki degisim, ev sartlarındaki degisim, saglık kosullarındaki degisim, is yapma teknik ve yetenegindeki degisim, aile içi iliskilerdeki degisim noktasında orta dereceli pozitif etkide bulunmus, kâr ve cirodaki degisim noktasında yüksek dereceli pozitif etkide bulunmus, diger basarı kriterlerinde (11 kriter) ise düsük pozitif etkide bulunmustur. Diger önemli bir sonuç, TGMP olarak yoksulun yoksuluna ulasmayı kendisine misyon edinen bir kurumun, yeni is kurmak isteyen issiz yoksullardan ziyade, mevcut islerini sürdüren yoksul kesimi finanse ederek hedef kitlesinden baska bir kitleye ulasmasıdır. Bir baska önemli sonuç, TGMP'nin mikrokredi katılımcıları kanalıyla ürettigi mal ve hizmetleri sadece mevcut ekonomi içerisinde pazarlayabilmesi, büyük pazarlara bu ürünlerin sunulamamasıdır. Yeni pazarlara açılmak noktasında eksiklikler vardır. Çalısmanın en önemli sonucu ise, bu projenin hiçbir ekonomik faydası olmasa dahi, sosyal açıdan bölgede meydana getirdigi dönüsümün faydasının ölçülemeyecek kadar fazla olmasıdır. Toplumda degerini yitiren kavramlar olan dayanısma ve komsuluk ruhunu yeniden canlandırıp toplumun dokularını tazelemesi ve yoksulların kendilerine olan saygılarını yeniden kazandırması açısından da TGMP'nin yaptıgı çalısmanın faydası ölçülemeyecek kadar çoktur.

is thesis draws a conclusion on the effects of Turkey Grameen Microcredit Project on poor, which is a pilot project applied in Diyarbakır City Center and one of the most popular tool for fighting against poverty, by the usage of a survey and field study that is concluded in two months and with the technique of layered random sampling method. The aim of the thesis is to measure the qualitative and quantitative social domain, economic domain and access to facilities of the first Grammen type microcredit programme of Turkey, Turkey Grameen Microcredit Project. And also thesis measures the scientific change in womens? and their families? social statues and their vulnerability over poverty with the change in these domains and criterias. Thesis is formed from six chapters. In the first chapter, poverty literature is studied, poverty and income distribution in Turkey and in other countries is compared and from this point the differences between microcredit programmes in Turkey and other countries is analysed by poverty and income distribution data. In the second chapter, the literature about mostly used poverty elimination methods in Turkey and in other countries is discussed, the questions of how a Grameen type microcredit programme is operated techniquely, what is the success of various country models of microcredit and general critiques over microcredit is discussed. In the third chapter, success assessment techniques of microcredit programmes is discribed and this chapter is important for that what kind of asssessment techniques is used for different kind of microfinance institutions. In the fourth chapter, some microcredit like practices in Turkey is studied and result is that Grameen style microcredit programme is just applied in Diyarbakır TGMP programme. In the fifith chapter, the formation of survey that is used to assess the success of TGMP, sample choice method, descriptive statistics results, the detailed anaysis of success indicators of TGMP is presented. In the last and sixth chapter, summary, result and evaluation of thesis is presented. One of the main results obtained from this chapter is that, TGMP achieved medium pozitive change in household and personal assets, housing conditions, health conditions, business skills an techniques and family bond and relations, higher pozitive change in income and revenue, and lover pozitive change in other eleven criterias. Other result obtained from this chapter is that, TGMP, that is a association whose client target is poorer of poor people, mostly finances poor people that has a continuous job and leastly financing poor people that has not a job but want to establish a business by using credit. The other important result is that, the goods and services produced by microcredit clients is just marketed in local economy, these goods and services is not marketed to big global markets like stanbul, Ankara. Also there is not enough effort to reach new markets exist in TGMP. One other important result is that, pozitive social transformation effect of TGMP in the local region is the most important effect of this project. The concepts loosing their values in the Turkish society, which are solidarity, solidarity within neighbours and help of recovery of the self esteem of poors are reestablished by TGMP project in Diyarbakır.