Mestre Sala Ve Porta Bandeira Şiirsel Şarkı Sözleriyle Oluşan Milliyet Ve Sembolik Özgürlük Noktası

Abstract

Bu tez samba okullarındaki şairane şarkı sözlerinde anlam bulan milliyetçiliği bir çift dans bölümü olan Porta Bandeira ve Mestre Sala ile olan ilişkisine dayanarak araştırır. 2001 ve 2010 yılları arasında yapılan alan araştırmalarına dayanan bu tez; Mestre Sala ve Porta Bandeira bayrak dansı, dansçılar, dansın etrafında oluşan törensel adetler ve samba şarkılarının şairane sözleri ile ilgili yeni bir bakış açısını dans ve şiir geleneğinde gömülü olan kat kat anlamları ortaya çıkararak sunar. Mestre sala dansı yöneten kişi iken porta bandeira ise bayrak taşıyıcısıdır. Porta bandeira kadın bir dansçıdır ve bayrağı taşıma görevi ona düşer ve de ona erkek bir dansçı olan Mestre sala elinde bir çubuk ile Karnavalda ve yıl boyunca süregelen açık ve kapalı provalarda eşlik eder. Birçok dans bölümü arasında en fazla saygı gören çifttir. Bayrağa eşlik ettiklerinden dolayı statüleri yüksektir. Dans geleneğinin yanı sıra samba şarkı sözleri üzerine etraflı bir çalışma yapıldı. Araştırılan konular: Rio de Janeiro şehrindeki varoşlar yapılan alan araştırmasının merkezini oluşturur. Şehir merkezinin dışında veya şehrin etrafındaki minik tepelerde konumlandırılmış varoşlarla çevrilidir. Bu varoşların Portekizcedeki adı `ghetto? dur. Her ne kadar varoşlar temelde birbirlerine benzeseler de her birinin kendine has karakteristik özelliği bulunmaktadır. Varoşlarda yaşayan halk genelde şehrin kuzey bölümünde ya da şehrin merkezinde çalışır. Bazı varoşlarda hayat diğerlerine kıyasla çok daha zor olabilmektedir: mesela bazılarının sadece bir adet kapısı vardır ve girişler ve çıkışlar buradan yapılır ve güvenli kabul edilmezler. Alan araştırmalarının yapıldığı yıllar süresince defalarca birçok varoşta provalara gidilmiştir. İpanema bir tepenin kıyısına kurulmuş şehrin kuzey bölgesinde yer alan Rio de Janerio?nun en zengin semtlerinden biridir. Halkın çoğunluğunu geçimini kazanmak için çabalayan çalışkan vatandaşlar oluşturmaktadır. Hangi ırktan olduklarını kesin bir biçimde tanımlamak zordur. Brezilya tarihinde birçok ırkın kaynaşma noktası olma özelliğini taşır. Brezilya'da insanların nasıl giyindikleri sadece sosyal statülerini değil, aynı zamanda yabancı olup olmadıklarını da belirler. Bu fark samba etkinliklerinde insanların giyim tarzlarında ve davranışlarında gözlemlenebilir. Varoşlar Rio de Janerio?nun renkli birer parçası. Bu şehir 1763 yılında Brezilya?nın baş şehri ve kölelerin ülkeye giriş yaptıkları liman kenti iken bugün sanat ve kültür merkezi. Brezilya?nın keşfi ile sonuçlanan bir dizi olay 1500 yılının Mart ayında Kral Manüel'in başkenti Lizbon'da bir kutsal ayine katılıp yeni bir okyanus filosunun suya indirilmesi kutlamalarına katılmasıyla başlar. Kendinden öncekilerden daha büyük olan bu filo 1200 kişilik mürettebat ve yolcu kapasitesine ve on üç gemiye sahiptir. Bu yeni keşif ünitesinin komutanı soylu biri olan Pedro Alvaes Cabral?dır. Bu keşfin amacı Afrika?nın güneyinden Hindistan?a ulaşmaktır. Cabral ve mürettebatı kıyıya ulaşır, ancak Brezilya?nın bugün Bahia eyaleti kıyısına 23 Nisan 1510?da varırlar İlginçtir ki Brezilya bu yolculuk sırasında yapılan bir rota şaşması sonucu bulunmuştur. Tropikal orman kültürü Amazonların genelinde görülmektedir ve bu kabileler Tupi Guarani dili ile ilişkili olan çeşitli diller konuşur. 1500 yılında Brezilya?da beş milyon yerli yaşıyor olsa da, 1700 yılından geriye bu rakamdan sadece iki milyon kalmış ve bu yüzden Portekizliler köle işçiliği için Afrika?ya yönelmişlerdir. Yerliler köleliğe karşı koymuş ve istilaya karşı direnişte bulunmuşlardır. Birçoğu Portekizlilerle savaşırken veya zorla çalıştırılırken ölmüştür. 1900?lü yıllara gelindiğinde orijinalde beş milyon olan nüfustan geriye bir milyonun altında bir sayı kalmıştır. 1900 ile 1957 yılları arasında 80 kabile savaş ve bulaşıcı hastalık ile yok edilmiştir. 1957 yılında Brezilya'da sadece iki yüz bin yerli nüfusu kalmıştır ki, bu Avrupalı sayısının beşte biridir. Brezilya'nın tamamını kontrolleri altında bulunduran yerliler bugün ülkenin sadece yüzde onaltılık bir bölümüne hâkimdir ve bunun sadece yarısı kanunen koruma altındadır. Bugün yerliler Brezilya nüfusunun çok küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Brezilya?da ırk sorunu özellikle de Afrikalıların ırk yelpazesine katkısı halen bir gündem oluşturmaktadır. Neuhauser?s Modern Brazil isimli kitabında bu konuya da değinmiştir. Brezilya? da ki kölelik tarihine geniş bir açıdan bakan yazar şunları söyler: Afrikalı köleleri taşıyan ilk gemi 1538 yılında ülkeye varır, ancak ilk başlarda kölelerin gelişi yavaştır. 1600'lü yıllara gelindiğinde elli bin kadar köle Brezilya'ya giriş yapmıştır. Bununla birlikte şeker kamışı ekonomisi büyüdükçe kölelere olan ihtiyaç da büyür. 1870 yılında köle ticareti son bulduğunda 3,6 milyon Afrikalı Brezilya?ya getirilmiştir. Brezilya batı yarımküresine getirilmiş olan 9,6 milyon kölenin yüzde otuz altısını almış, bunun sadece yüzde dördü Amerika kıtasına gidebilmiştir. Brezilya Afrika dışında, Afrikalıların en büyük nüfusa sahip olduğu ülkedir (Neuhaser, 1999). İnsanların özgürlükleri ellerinden alınmış olsa da, taşınabilir kültürün parçası olan müzik onlarla okyanusu aşmış ve zorlu çalışma şartları altında güç aldıkları bir unsur olmuştur. Buradaki yaşama şartlarının zorluğu çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir. Brezilya?da kölelik 1888 yılında ortadan kaldırılmıştır. Bugün samba okullarının bulunduğu varoş halkının çoğunu melez ve siyah ırk oluşturmaktadır. Yapılan yeni araştırmalar köleliğin kaldırılmasının üzerinden yüzyıl geçmesine rağmen manzaranın yine de pek içler acısı olmadığını göstermektedir. Porta Bandeira ve Mestre Sala dans çifti, dansçılar ve dansları, dansın strüktürel analizi, kostümler sembolizm ve anlamları, mestre sala, porta bandeira ve halk arasındaki ilişki, bayrağın samba okullarındaki sembolik anlamı ve bayrağın dans ile nasıl kutlandığı, samba şarkı sözleri, bayrak ve milliyet arasındaki ilişki ve Richard Rorty?nin teorisi üzerine şarkı sözlerindeki anlamlar, samba okullarındaki halkın sosyo ekonomik gerçekliği, şarkı sözlerindeki şairane anlamlardan elde edilen özgürlük ve bunun dansta hayat bulması. Bu şarkıların şairane sözleri yeni gerçeklikler yaratır. Geçmiş önemli günlerin, halka mal olmuş insanların, kahramanların, Tanrıların, Tanrıçaların ve Afrikalı Brezilyalıların tarihinin anılması ile bugüne bağlanır. Halkın güçlendirilmesi amacı ile Afrikalı Tanrılara birçok göndermeler yapılmıştır. Siyahın güzelliği vurgulanarak yeni gerçeklikler yaratılmıştır ve yaratılmaya devam edilecektir. Kurumların eleştirileri yapılıp eksik kaldıkları yerler ortaya konulmuştur. Bu şarkılar özgürlük, eşitlik, güçlenme ve yeni doğruların şarkıları. Kayıt edilmiş bir Porta Bandeira ve Mestre Sala?nın performansının etraflı bir analizi son bölümde dans sırasında neler olduğu hakkında bilgi verecek şekilde yapılmıştır. Bu çiftin dansı Sambodrome?un tam orta noktasını temel noktası alır. Çift bu noktada buluşur, birbirinden ayrılır ve yeni figürler için tekrar birleşir. xxi Gösteri alanının her iki tarafında da seyirciler yer alır ve bazı noktalarda değerlendirmek yapmak üzere hakemler yerleştirilmiştir. Bayrak dansın merkez figürüdür ve her iki dansçıda bayrağı hakemlere ve seyircilere sunmak için hizmet eder. Gelenekte yatan anlamların şarkılardaki şiirsel dışavurumunda yeni gerçekler yaratılır. Geçmiş önemli günlerin, halka mal olmuş insanların, kahramanların, Tanrıların, Tanrıçaların ve Afrikalı Brezilyalıların tarihinin anılması ile bugüne bağlanır. Halkın güçlendirilmesi amacı ile Afrikalı Tanrılara, Azizlere ve kutsal varlıklara birçok göndermeler yapılmıştır. Performans aracılığı ile olması gerektiği düşünüleni yansıtan ütopyalar sahnelenmektedir. Şarkılarda halk kölelik döneminden kaynaklanan özürlerin hesabını sorar. Bayrağın gölgesinde yeni gerçeklikler yaratılmış, kurumlar sorgulanmış ve yeni bir kelime dağarcığı oluşturulmuştur. Afrikalı Tanrıların isimlerini, Tanrıçaları, Azizleri ve kutsal varlıkları şad ederek kökler güçlendirilmektedir. Samba okullarının bayrakları bunlarla boyalıdır

This thesis is investigating the issues of nationality and poetics in a community of samba schools, as it pertains to the couple dance section, mestre sala and porta bandeira, and the lyrics of samba songs. Based on field visits to samba schools of all classes in Rio de Janeiro between 2001 and 2010, this thesis presents a new way of thinking about the mestre sala and porta bandeira flag dance, the dancers, the ritual formed around this dance, and lyrics of samba songs; bringing out the layers of meanings embedded in the dance and lyrical tradition. Mestre sala is ?master of the room? and porta bandeira is a ?flag bearer.? A female dancer, porta bandeira, carries the flag and a male dancer carries a stick to point the flag, accompanying the female dancer during Carnival and throughout the year in the closed and open rehearsals. Among various dance sections this couple is most respected. They accompany the flag and thus have a higher status than anyone else in the samba school. Added to the dance tradition, a thorough research is applied centered on the lyrics of samba do endredos (the lyrics of samba songs). These topics explored are Porta Bandeira and Mestre Sala dancers and dance, structural analysis of the dance, costume symbolism and significance, relationship between Porta Bandeira and Mestre Sala and community, symbolic meaning of flag in samba schools and the connection between dance and flag, how flag is celebrated with dance, Lyrics of samba songs, connection of flag nationality and poetics in lyrics based on Richard Rorty?s poetics, social and economic facts related to the community of samba schools, the emancipation achieved through poetics and how it is embedded in dance. New truth is created through poetics in these songs. Present is combined with past through recognition of certain important events, common people, heroes, Gods, Goddesses, Deities and places in history of Afro Brazilians. Many references were made to African Gods, Deities and Saints in an effort to empower people in the community. New truths were created through acknowledging beauty of blackness and will continue to be created. Criticisms of institutions were made and where they failed is put forth. These songs are songs of freedom, songs of equality, songs of empowerment and new truths. A thorough analysis of a dance recording is done in the last chapter explaining in detail each move and what is happening during performance. This couples? performance is based on middle cutting line of Sambodrome. Couple meet there and part from each other and meet back to begin new figures. On each side of the avenue there are spectators and at certain spots judges are seated to evaluate. Flag is central xviii figure in their dance and both of them serve to present the flag to spectators and judges. A new truth is created through poetics and meanings embedded in tradition. Present is combined with past through recognition of certain important events, common people, heroes, Gods, Goddesses, Deities and places in history of Afro Brazilians. Many references were made to African Gods, Deities and Saints in an effort to empower people in the community. Through performance utopias of what should be are presented. The community is asking for apologies owed. Under the flags a new truth is created, institutions are questioned and a new vocabulary is written. They empower their roots by chanting names of African Gods, Goddesses, Saints and Deities. This is what fills flags of samba schools.