LEE- Restorasyon-Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Konu "geleneksel konut" ile LEE- Restorasyon-Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeOrhaneli ve çevresinde geleneksel konut mimarisinin analizi ve koruma sorunları(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023-05-10) Kaya Güneş, Zahide Sena ; Eyüpgiller, Kutgün K ; 502152205 ; RestorasyonTarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşim alanlarının bulunduğu bilinen Bursa bölgesi arkeolojik, doğal ve kültürel miras açısından zengin bir coğrafyadır. Bursa'nın pek çok bölgesinde arkeolojik, kültürel ve doğal mirasa yönelik tespit, tescil, koruma, sergileme çalışmaları yapılmaktadır. Bu tür çalışmalar Bursa'nın ulaşımı daha kolay veya daha popüler alanlarına yoğunlaşmaktadır. Özellikle yüksek kesimler, Bursa Ovası'nın güneyinde ve Uludağ'ın eteklerinde kalan bölgeler hem ekonomik hem de kültürel açıdan, kentin diğer bölgelerine kıyasla geri plandadır. Dağ Yöresi olarak anılan Bursa'nın güneyindeki Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan ilçeleri ihmal edilen ilçelerin başında gelmektedir. Yakın zamanlarda bu dört yerleşim, sahip oldukları doğal varlıkların sunduğu imkanlar ile çeşitli alternatif turizm aktiviteleri geliştirerek ekonomiden aldıkları payları artırmaya çalışmaktadır. Geleneksel mimariye yönelik koruma girişimleri ise henüz başlangıç düzeyindedir. Tez çalışmasına başlandığında Orhaneli ilçesi geleneksel mimarisinin sistematik ve akademik şekilde incelenmediği görülmüş, bu nedenle çalışma alanı olarak Orhaneli ilçe merkezi ve çevre köyleri seçilmiştir. Tüm köyleri incelemek mümkün olmadığı için köy dokusunu ve özgünlüğünü büyük ölçüde koruyan, ilçe merkezine yakın köylerden Sadağı, Serçeler ve Kusumlar köyleri seçilerek detaylı şekilde incelenmiştir. Diğer köyler konut örnekleri toplamak ve geleneksel dokular arasında kıyaslama yapabilmek amacıyla ziyaret edilmiştir. Belgelemeler sonucu elde edilen veriler; plan şeması, cephe düzeni, yapım tekniği ve malzeme kullanımı bakımından tasnif edilerek analiz grafiklerine dönüştürülmüştür. Aynı zamanda konutların strüktür, kullanım ve korunmuşluk durumları, yerleşimlerin nüfus durumları ve ekonomik faaliyetleri irdelenmiştir. Mevcut durum tespitlerinin ardından Orhaneli ve çevresindeki yerleşimlerin koruma sorunları tespit edilmiştir. Sağlıklı bir değerlendirme için Orhaneli'nin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve tehditler GZFT analizleri ile incelenmiştir. Güçlü yönler ve fırsatlar kültürel, doğal, ekonomik ve sosyal; zayıf yönler ve tehditler ise yönetimsel, fiziksel, ekonomik ve sosyal açılardan ele alınmıştır. Bursa, Türkiye'nin dışardan göç alan büyükşehirlerinden biri olmasına rağmen Orhaneli dahil dört Dağ Yöresi ilçesinin nüfusu azalmaktadır. Bu bakımdan Orhaneli ve çevresinin en önemli koruma sorunu nüfus kaybına bağlı terk ve bakımsızlık olarak karşımıza çıkmaktadır. Nüfusunu kaybeden köylerde terk edilen konutlar bakımsız kalmakta, bakımsız kalan konutların bozulması hızlanmakta ve yapılar kaybedilmektedir. Yapıların kaybedilmesiyle geleneksel doku da belgelenemeden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Kırsal alanların yok olmasının önlenmesi ve korunması için uluslararası adımlar ilk olarak 18. yüzyılda atılmıştır. Geleneksel yaşam biçimlerinin hızla değiştiği bu dönemde geleneksel çevrelerin korunması için ortaya atılan en erken fikirlerden biri açık hava müzeleri olmuştur. İsveç'te başlayan ilk uygulamanın ardından bu fikir dünyanın çeşitli yerlerinde uygulama alanı bulmuştur. İngiltere ise köy tasarım rehberlerini üretmesi ve başarıyla uygulaması açısından önemlidir. Almanya ve Avusturya alternatif turizm türlerini çeşitlendirerek geliştirme konusunda yol katetmiştir. Ayrıca kırsal yerleşimlerde dokuya uyumlu çağdaş tasarım uygulamaları da incelenmeye değerdir. İtalya'nın gündeme getirdiği "bir Euro'luk evler" projesi hedeflerine ulaşamasa da, yine İtalya'da ortaya çıkan cittaslow hareketi dünyada yerel kültürün tanıtımında marka haline gelmiştir. Slovakya ise geleneksel çevrelerde turizm tehdidine karşı henüz bozulma başlamadan önlem almıştır. İncelenen örnekler değerlendirildiğinde Orhaneli'de yerel halkın yerinde tutulmasının gerektiği görülmüş, bunun da ancak ekonomik süreklilik ve fiziksel altyapı yeterliliği sağlandığı takdirde gerçekleşeceği anlaşılmıştır. Yerleşim doku analizleri, gzft tespitleri ve incelenen örnekler bir araya getirildiğinde Orhaneli ve çevresindeki geleneksel dokunun korunabilmesi için turizm bir araç olarak önerilmiştir. Kırsal turizm, doğa turizmi ve kültür turizmi özelinde düzenlemeler yapılarak, alternatif kültür rotaları oluşturularak doğal ve kültürel değerlerin sunulması uygun görülmüştür. Turizmin tek geçim kaynağı haline gelmemesi için ise öncelik kırsal kalkınmaya verilmelidir. Bu nedenle yerleşimlerin geleneksel tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin barındırdığı potansiyellere çağdaş ekonomik düzen içinde yer bulmak önemlidir. Tarımsal üretimin, hayvancılığın ve çiftçinin desteklendiği, halkın katılımının sağlandığı, yaşam koşullarının iyileştirildiği, çevrenin sürdürülebilir şekilde kullanıldığı ve kırsal mimarinin yaşatıldığı bütüncül bir yaklaşım geliştirilmelidir. Kırsal mimarinin korunması ve yaşatılması içinse yerel halkın bilgilendirilmesine yönelik köy tasarım rehberleri hazırlanmalıdır. Köy karakterini anlatan rehberler aynı zamanda yerel halkın katılımıyla hazırlanmalı, kalkınmayla bağlantılı olmalı ve planlama kararlarını etkilemelidir. Rehberin hazırlanması disiplinler arası bir çalışma gerektirdiğinden, tez çalışması kapsamında sadece rehberin içermesi gereken mimari nitelikler detaylı şekilde ele alınmıştır. Tespit, tedarik ve kullanıma yönelik tavsiyeler maddelenmiş, örnek bir köy tasarım rehberi içeriği oluşturulmuştur. Çağdaş yaşamın getirdiği ihtiyaçları karşılamak amacıyla altyapı ve konfor koşullarının geliştirilmesi, kırsal yerleşimlerin yaşamasını sağlayacak başlıca adımlardır. Kırsal yerleşimlerin tamamen geleneksel yapılardan oluşması ise gerçekçi bir yaklaşım olarak görülmemiş, çağdaş yapıların inşa edilmesinin kaçınılmaz olduğu kabul edilmiştir. Bu nedenle çağdaş yapılar için hazırlanacak tasarım ve uygulama sınırlarının belirlenmesine önem verilmiştir. Tescil, geleneksel yapıya müdahaleyi zorlaştırmakta, yapı sahiplerini tescilden kaçınmak için yapıyı yıkmak gibi eylemlere teşvik etmektedir. Bu nedenle tescillemek, Orhaneli ve çevresi için bir koruma önerisi olarak gündeme getirilmemiştir. Sonuç olarak, geleneksel bir yerleşimin korunabilmesinin ilk şartı ekonomik refahın temin edilerek yerleşimin yaşatılması ve sürekli bakım onarımın sağlanmasıdır. Orhaneli ve çevresi için gerçekçi olmayan turizm gibi tek faaliyete bağlı ekonomik gelir düzenlemeleri yerine, kırsal kalkınma ile ekonomik faaliyetler çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi gereklidir. Gelir düzeyinin yükseltilmesi ve sürekliliğinin sağlanması ise kırsal çevrelerin korunması için yeterli değildir. Yapı malzemesi ve yapı ustası desteğinin ulaşılabilir hale getirilmesi, dokuların fiziksel kalitesini koruyacak girişimlerdir. Yine de yerleşimler, insanlarla birlikte var olurlar. Tüm öneriler; kırsal yerleşimlerdeki halkın sürekli, konforlu ve kaliteli yaşamasını ana hedef alan yaklaşımlar olmalıdır.