Müzik Teorisi ve Kompozisyon Lisansüstü Programı

Bu topluluk için Kalıcı Uri

http://hdl.handle.net/11527/220

Gözat

Konu "Arap Müziği" ile Müzik Teorisi ve Kompozisyon Lisansüstü Programı'a göz atma
  • Öge
    “Harun Reşid’in Gözdesi” (denanir) Filmi Örneğinde Türk Ve Arap Müziği Etkileşimi
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017) Özgelen, Orkun Zafer ; Dişiaçık, Nilgün Doğrusöz ; 469105 ; Müzik Teorisi ve Kompozisyon ; Music Theory & Composition
    Bu çalışmada, bestekâr Sadettin Kaynak‟ın “Harun Reşid‟in Gözdesi” (Denanir) adlı filme yaptığı adapte şarkılar ile filmdeki orijinal şarkılar yapısal ve makamsal olarak karşılaştırmalı analizi yöntemiyle, Türk ve Arap müziği‟nin makam, üslup, orkestra ve form yönünden etkileşimleri incelenmiştir. Orijinal adı “Denanir” olan ve 1941 yılında Türkiye‟de “Harun Reşid‟n Gözdesi” adı ile İpek sinemalarında gösterime giren konu edindiğimiz Mısır filmi, 29 eylül 1940 yılında Mısırlı yönetmen Ahmed Bedirhan (1909-1959) tarafından çekilmiştir. Başrolünde “Denanir” rolü ile döneminde çok popüler olan ve “Şark‟ın Bülbülü” diye tabir edilen Ümmü Gülsüm vardır. İlk defa 1939 yılında İpek film ile anlaşıp yine bir Mısır filmi olan “Leyla ile Mecnun” adlı filmdeki Arapça şarkıların yerine Türkçe adapte şarkılar besteleyen Sadettin Kaynak‟ın ikinci olarak sipariş aldığı film “Harun Reşid‟in Gözdesi” (Denanir)‟dir. Ve bu ikinci film, Türk halkının Kaynak‟ın şarkılarını daha iyi içselleştirmesinde büyük rol oynayan filmlerdendir. Mısır ve Arap filmlerindeki Arapça şarkılar yerine, büyük kısmının Türkçe şiirlerini güftekâr Vecdi Bingöl (1888-1973)‟ün yazdığı ve Sadettin Kaynak tarafından bestelenen adapte Türkçe şarkılar Türk müziğinde bir kült oluşturmuş ve şüphe yok ki, özellikle serbest müziksel çalışmalara önemli bir yol açmıştır. Beş bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde, yapısal ve makamsal analiz yöntemleri ile Türk ve Arap müziği arasındaki etkileşim açıklanmaktadır. İkinci bölümde, 19. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Osmanlı imparatorluğu‟nda yaşanan “batılılaşma” ve reform süreçleri ışığında dikkat çeken üç padişahın; III. Selim, II. Mahmud ve I. Abdülmecid dönemleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Türk ve Arap müzisyenlerinin 19 ve 20. yüzyıldaki etkileşimlerine değinilmiş ve daha sonra, Türk halkının Arap filmlerine olan rağbetinin nedenlerinden biri sayılan radyolarda Türk Müziği yasağı anektod ve yazılı belgeler ile kısaca anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, ana konu olan Harun Reşid‟in Gözdesi (Denanir) filminin konusu ve filmde yer alan orijinal ve adaptasyon şarkılar tablolar ile gösterilmiştir. Ayrıca, filmdeki Arapça şarkıların üç bestekârı olan Zekeriya Ahmed, Muhammed Kasabji ve Riyad elSunbati ile Sadettin Kaynak‟ın kısa hayat hikâyelerine, müzikal geçmişlerine ve bestecilik anlayışlarına kısaca değinilmiştir. Bunun yanısıra, Arap müziği‟nin Türk müziği üzerinde makamsal, orkestral ve form olarak etkisi de tartışılmıştır. Beşinci ve sonra bölümde ise, filmde yer alan yedi şarkının yapısal ve makamsal analizleri (bazı yerlerde enstrumantasyon‟a da değinilerek) yapılmış, benzerlikler, farklılıklar ortaya konmuştur. Bu analizler ve karşılaştırmalar sonucu, Sadettin Kaynak‟ın örnek filmimiz olan Harun Reşid‟in Gözdesi (Denanir) filmi gibi Mısır filmlerine şarkılar bestelemesinin, makam, form ve enstruman kullanımı dâhilinde Kaynak‟a ve Türk müziğine büyük serbest bir müzikal anlayış kazandırdığı görülmektedir