LEE- Mimarlık Tarihi-Doktora

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/19399

Gözat

Konu "art history" ile LEE- Mimarlık Tarihi-Doktora'a göz atma
  • Öge
    Manisa'da beylikler ve Osmanlı dönemi yapılarında devşirme malzeme (Spolia) kullanımı
    (Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2021-09-21) Aktur, Hilal ; Ağır, Aygül ; 502102140 ; Mimarlık Tarihi
    Anadolu'daki Türk-İslâm kentleri Antik, Roma ve Bizans dönemlerinden beri sürekliliğini koruyan yerleşim bölgelerinin olduğu yerlere ya da yakınlarına kurulmuştur. Bu yerleşimlerin üzerine kurulan Anadolu Selçuklu ve Beylikler dönemi kentlerindeki yapıların mimarilerinde yoğun olarak önceki dönemlere ait yapı malzemelerinin kullanıldığı görülmektedir. Yeniden kullanılan bu mimari malzemeler, devşirme malzeme "spolia" olarak adlandırılmaktadır. Devşirmenin mimarideki en genel tanımı, daha önce başka bir yapıda kullanılmış mimari malzemenin aynı ya da farklı bir işlev ile yeniden kullanılmasıdır. Saruhanoğulları'nın başkenti ve Osmanlı şehzadelerinin ikamet yeri olan Manisa devşirme malzeme spolia kullanımının değerlendirilmesi için bu tez çalışmasının konusu olarak belirlenmiştir. Manisa'nın bu çalışma için araştırma bölgesi olarak seçilmesindeki etkenler arasında, Manisa'nın çok katmanlı kültür ve mimari ortamını yansıtan Beylikler ve Osmanlı dönemi yapılarındaki yoğun devşirme malzeme kullanımının tespit edilmesi, Batı Anadolu'da devşirme malzeme odaklı ve Saruhanoğulları Beyliği mimarisi üzerine yeterli çalışmanın yapılmamış olması yer almaktadır. Manisa'nın Türk Dönemi, Saruhan Bey'in 14. yüzyılın başında Magnesia'yı Bizans İmparatorluğu'ndan alarak Saruhanoğulları Beyliği'nin başkenti yapmasıyla başlamıştır. Manisa, Saruhanoğulları Beyliği'nin mimari örneklerinin günümüze kadar gelebildiği nadir yerleşimlerdendir. Bölge, 15. yüzyılın başında Osmanoğulları Beyliği'nin egemenliği altına girmiştir. Osmanlı hâkimiyetine geçmesiyle Manisa, gözde şehzadenin ikamet yeri olmuştur. Cumhuriyet'in ilanına kadar Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalan Manisa ve çevresi, Kurtuluş Savaşı yıllarında kısa bir süre Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir. Manisa'nın Antik, Roma ve Bizans dönemlerine ait mimari eserler günümüze ulaşmamıştır. Manisa'nın Türk Dönemi öncesine ait yapı stoğuna ilişkin bilgilere Saruhanoğulları ve Osmanlı dönemi yapılarındaki yeniden kullanımlar ışık tutmaktadır. Türk öncesi dönemlere ait mimari malzemelerin devşirilerek kullanılması Antik, Roma ve Bizans dönemlerine ait mimari elemanların günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır. Manisa'nın Beylikler Dönemi Saruhanoğulları Beyliği, Manisa ilçelerinde ise Saruhanoğulları ile birlikte Germiyanoğulları ve Aydınoğulları beyliklerine ait mimari eserlerle Osmanlı Dönemi mimari eserleri tez kapsamında incelenmiştir. Yapılardaki devşirme malzeme tespitine paralel olarak literatür araştırması yapılmış; yapıların tarihleri ile ilgili bilgilere ulaşılmıştır. Bununla birlikte yapıların –mevcut ise- vakfiyelerinin incelenmesi ve geçirdikleri onarım süreçlerinin tespit edilmesi için T.C. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde araştırma yapılmıştır. Bu arşivde yer alan teknik doküman ve fotoğrafların incelenmesi yapılarda inceleme yapılan dönemde tespit edilemeyen devşirmelerin belirlenmesi açısından da önem arz etmektedir. Manisa ve ilçelerinde Beylikler ve Osmanlı dönemi yapılarında tespit edilen devşirme malzemelerin nerede, nasıl ve neden kullanıldığının değerlendirilebilmesinde, benzerliklerin ortaya konabilmesi ve mimarlık çerçevesinde devşirme malzeme "spolia" tanımının yapılabilmesi için Roma, Bizans, İslâm, Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerindeki devşirme malzeme kullanımı örneklerine tezde yer verilmiştir.