(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008-11-19)
Türeli, Gökçe; Arslan Alaton, İdil; Çevre Bilimleri ve Mühendisliği; Environmental Science and Engineering
Çalışmanın ilk bölümünde azo boyar madde Asit Kırmızı 183 çözeltisinden Fenton benzeri, foto-Fenton-benzeri ve demiroksalat-foto-Fenton-benzeri prosesleri ile renk ve toplam organik karbon (TOK) giderimleri incelenmiştir. Fe3+ konsantrasyonunun ve başlangıç pH’sının Fenton-benzeri oksidasyon verimi üzerindeki etkisi de değerlendirilmiştir. Fenton-benzeri reaktan ile optimum koşullarda 40 dakika sonunda %98 renk ve %56 TOK giderimi sağlanırken, foto-Fenton-benzeri proses ile giderim verimi ve hızı artmıştır. Demiroksalat-foto-Fenton-benzeri prosesin arıtma verimi ise Fenton-benzeri ve foto-Fenton-benzeri proseslere göre daha düşük kalmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde sentetik Asit Mavi 193 ve Reaktif Siyah 39 üretimi atıksuları ile gerçek Reaktif Siyah 39 üretimi atıksuyunun foto-Fenton-benzeri proses ile arıtılabilirliği incelenmiştir. Kritik proses parametrelerinin (başlangıç Fe3+, H2O2 ve kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) konsantrasyonları ile reaksiyon süresi) arıtma performansı üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla Cevap Yüzey Metodu’ndan faydalanılmıştır. KOİ değeri ≤200mg/L olan sentetik Asit Mavi 193 üretimi atıksuyu için optimum reaksiyon koşulları Fe3+=1.5mM, H2O2=35mM ve reaksiyon süresi=45 dakika olarak belirlenmiştir. Bu koşullar altında yürütülen deney sonucunda elde edilen giderimler %98 renk, %78 KOİ ve %59 TOK olup bu sonuçların model tahminleri ile uyumu yüksektir. Model, sentetik Reaktif Siyah 39 üretimi atıksuyunun arıtımına da başarılı bir şekilde uygulanmıştır. Gerçek atıksuyla yürütülen deney sonucunda elde edilen giderimler ise atıksuyun yüksek klorür içeriği sebebiyle model tahminlerinden oldukça düşük kalmıştır.