FBE- Proje ve Yapım Yönetimi Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Sustainable Development Goal "none" ile FBE- Proje ve Yapım Yönetimi Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeEndüstri yapıları sektöründe faaliyet gösteren küçük ve orta boy inşaat firmalarında kriz deneyimlerinin örgütsel dirençliliğe etkileri(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2020) Kökçü, Tansu ; Acar, Emrah ; 633595 ; Proje ve Yapım YönetimiTez çalışmasında; Türkiye'de inşaat sektöründe alt yüklenici olarak faaliyet gösteren küçük ve orta büyüklüklerdeki işletmeler'in (inşaat KOBİ'lerinin) kriz algıları, kriz durumlarını yönetebilecek dirençliliğe nasıl sahip oldukları, işletme sahiplerinin liderlik özelliklerinin bu süreçle ilişkisi ve yaşanan kriz deneyimlerinin, 'örgütsel dirençliliğe' ('organizational resilience') dönüşmesi süreci incelenerek, örgütsel dirençlilik literatürüne katkı sağlanması amaçlanmıştır. Örgütsel dirençlilik, karmaşık ve birbirine bağlı bir sistemde kuruluşların genel durum farkındalığının ('situation awareness'), temel incinebilirliklerin ('vulnerabilites') ve uyarlanabilir kapasitenin ('adaptative capacity') bir fonksiyonudur. Bu fonksiyonlar sağlamlık ('robustness'), iyileşme ('recovery'), beceriklilik ('resourcefulness'), çeviklik ('agility'), cevap verme yetenekleri ('responsiveness') gibi fonksiyonlar tarafından beslenmelidir. İyileşme örgütün hayatta kalmasını, uyum ve dönüşüm örgütün sürdürülebilir hayatını temsil eder. Bu çalışma; inşaat KOBİ'lerinin ölçekleri, kaynak kısıtlamaları ve kendilerine özgü ekosistemleri ile krizler karşısında kırılgan nitelik taşıyan yapılarını dirençli hale getirecek dönüşümlerinde hangi parametreleri hayatlarına uyarladıklarını/uyarlamaları gerektiğini gözlemlemek üzerine yapılmıştır. Çalışmada yöntem olarak 'çoklu vaka etüdü' uygulanmış, inşaat sektöründe alt yüklenicilik deneyimi bulunan 8 firma ile 13.02.2020 ve 28.04.2020 tarihleri arasında derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeye katılan 8 firmanın 3 tanesi zaman zaman ana yüklenicilik de yaptığını belirtirken, firmaların tümü direkt işveren/yatırımcıya da işler yapmaktadır. Kimi firmalar ikincil işler olarak proje tasarımı, makine kiralama gibi işler de yaparken, 1 firma uygulamasını yaptıkları ürünlerin üretimini de yapmakta, bu yönüyle sanayicilik misyonu da bulunmaktadır. 8 firmanın 4 tanesi orta ölçekli, 2 tanesi küçük ölçekli, 2 tanesi mikro ölçekli firmadır. Firmaların tümü son dönemde özel sektörde iş yapmaktadır. 8 firmanın 7 tanesi yoğunlukla endüstri yapıları alanında özelleşmiş firmalardır. Proje işverenleri genellikle yerel yatırımcılardan oluşmaktadır. Saha araştırması sırasında inşaat KOBİ'lerinin sahip-yöneticileri ile yapılan derinlemesine görüşmeler sırasında uygulanan araştırma protokolü soruları, EKLER bölümü EK-A' dan incelenebilir. Görüşmelerden 7 tanesi yüz yüze, 1 tanesi telefon yolu ile yapılmıştır. Görüşme süresi bir firma için yaklaşık olarak 1-1,5 saat arasındadır. Görüşme öncesinde firma sahibi çalışmanın amaçları, aşamaları hakkında bilgilendirilmiş, katılımcı ve şirket künye bilgilerini ve araştırma kapsamında araştırılmakta olan liderlik özelliklerini tayin edebilmek için Opoku ve diğ., 2015 çalışmasından alınmış olan likert ölçeğinde hazırlanmış 18 ifadelik liderlik testini doldurabilmesi için bir form paylaşılmıştır. Görüşme sürecinin sonunda oluşturulacak ve araştırmaya dahil edilecek belgelerde kuruluşun anonim olarak bir numara veya kod ile belirtileceği ifade edilerek, ses kaydı için izin alınmıştır. Görüşme sonrası kayıtlar deşifre edilmiştir. • İş çevresindeki potansiyel tehditler ve fırsatlar, • Şirketin sıklıkla ilişki kurduğu paydaşlar, kurulan ilişkinin tanımı, • Çevrede sıklıkla yaşanan krizler ve şirketlerinin bu krizlerden nasıl etkilendiği, • Şirketin sıklıkla deneyimlediği kriz türleri ve sebepleri, • Şirketin karar vermesini etkileyen duruşunun ne olduğu, • Kriz durumlarına karşı ne tür tedbirler alındığı, • Kriz süresince şirketin davranış şekli, • Kriz sonrası süreçte krizden neler öğrenildiği ve öğrenilenlerin nasıl uygulandığı, • Alt ve üst bağlamlarda dirençliliğin nasıl sağlandığı, yapılan katkılar sorulmuştur. Elde edilmiş verilere göre tespit edilen kriz algısı % 100 oran ile ekonomik krizdir. Politik kararlardan ve düzenlemelerden kaynaklanan kur değişimleri, enflasyon ve yatırımlardaki daralmalar ekonomik krizin başlıca nedenleri olarak algılanmaktadır. Türkiyede görülen ilk Korona vakasına kadar -11.03.2020- görüşme yapılan ilk 6 firma pandeminin ekonomik kriz ile sonuçlanacağından bahsetmemiştir. Katılımcılar potansiyel tehditlere karşı aldıkları ekonomik ve finansman tedbirlerden bahsetmiş; kimisi kredi kullanmamayı ve ekonomik krize borçlu olarak girmemeyi bir önlem olarak görürken kimisi bankalar ile ilişkilerini iyi tutarak önlem aldıklarını belirtmiştir. Tüm firmalar kurumsal firmalar ile çalışarak iş sürekliliğini sağlamayı kriz yanıt stratejisi olarak görmektedir. Hemen hemen tüm firmalar esnek yapılarının kriz durumlarına karşı avantaj yaratacağını belirtmiştir. Yanıtlayıcı firmaların ilişki ağlarındaki aktörler yoğunluklu olarak ana yüklenici, alt yüklenici, işveren/yatırımcı, proje yönetim ofisleri, tasarım grupları ve tedarikçilerden oluşmaktadır. İnşaat KOBİ'lerinin kriz kaynağı olarak değerlendirdiği en önemli 2 paydaşdan biri işveren/yatırımcıdır. Ödeme problemleri, işverenin bilgi eksikliği, kapsamdan sapma, zaman baskısı, yanlış kişi ya da kurumların danışman ya da tasarımcı olarak seçilmesi, kötü niyet, sözleşmede ağır finansal koşullar ile tüm riskin ana yükleniciye-dolaylı olarak da alt yükleniciye- yüklemesi, işveren/yatırımcı ile yaşanan krizlerin başlıca nedenleri olarak belirtilmiştir. İşverenlerin sözleşmelerde finansal riski büyük oranda ana yükleniciye yüklemesi, ana yüklenicinin de riski kendi alt-sözleşmelerinde alt-yüklenicilere pay etmesi alt yüklenicileri finansal olarak zorlamaktadır. Çözüm olarak teminat mektuplarının % oranlarının düşürülmesi önerilmiştir. Farklı sektörlerden işverenlerin inşaat sektörünü yeterince tanımamaları da bir diğer kriz nedeni olarak görülmektedir. İnşaat KOBİ'lerinin kriz kaynağı olarak değerlendirdiği en önemli 2 paydaşdan diğeri ana yüklenicidir. Ödeme problemleri, teknik ve yönetim becerileri bakımından yeterlilikleri, tahhütlerini yerine getirmemeleri, finansal risklerin alt yüklenicilere yüklenmesi ve alt yüklenici seçimlerinin salt maliyet kaygıları ile yapılması ana yükleniciler ile yaşanan krizlerin başlıca nedenleri olarak gösterilmiştir. Kriz kaynağı olarak değerlendirilen bir diğer paydaş finans kurumlarıdır. Bankaların KOBİ'ye destek adı altında yürüttükleri reklamların gerçeği yansıtmadığı, kredinin destek anlamına gelmeyeceğini belirtmişlerdir. Ticari kaygılar ile iş yapan rakip firmalar eleştirilmiş ve düşük fiyat ile iş alarak sektörde kaliteyi düşürdükleri, kendilerinden de düşük fiyat ile iş yapılmasının beklendiği belirtilmiştir. Kötü niyetli ana yükleniciler ve eski çalışanların açtığı işçi davaları nedeni ile dolandırıcılığa maruz kaldıklarını ve Türkiye'deki mahkeme süreçlerinin uzun ve yorucu olması sebebi ile hak arayışlarından çoğunlukla vazgeçtiklerini belirtmişlerdir. Bu kapsamda kriz kaynaklarından birisi de hukuk sistemindeki yanlışlıklar olarak gösterilmiştir. İnşaat KOBİ'lerinin kriz sırasındaki davranışları incelendiğinde referansa verdikleri önem nedeni ile zararına da olsa hizmet sunmaya devam etme eğiliminde oldukları, iç ve dış paydaşlarla iletişimi yoğunlaştırdıkları görülmüştür. Teknik/hukuki konularda dış kaynak kullanımı artarken, finans kurumlarına karşı güvensizlikleri nedeni ile finansal dış kaynak kullanımında görüşleri ikiye ayrılmaktadır. Nitelikli personelin kolay yetişmediği belirtilerek çekirdek kadrodan kriz döneminde bile vazgeçilmediği yüksek oranda gözlemlenmiştir. Firmalar değişen ortam şartlarına esnek yapıları sayesinde kolay uyum sağlayabildiklerini belirtmişlerdir. Alt yüklenicilerin incinebilirliklerinin farkında olduğu fakat iş kaybetmemek için bazı riskleri kabullendikleri gözlemlenmiştir. 2 firma çok fazla büyümeyi hedeflemediklerini, sahip-yöneticiler olarak kendilerinin hakim olabileceği iş sayısının üzerine çıkmayı tehlikeli bulduklarını belirtmişlerdir. Firmalar kriz süresince uyum sağlama yeteneğine önem verdiklerini belirtmişlerdir. Firmalar yaşadıkları dolandırıcılık olayları nedeni ile ve iş sürekliliğini sağlayabilmek için iş ortağı konusunda seçici olmaya önem vermektedirler. Strateji olarak kurumsal firmalar ile çalışılması amaçlanmaktadır. İnşaat sektörünün dinamikleri gereği personel kaynaklarının yedekte tutulmasına olumlu bakılmamaktadır. Çalışan, sektör ve toplumun dirençliliğine yapılan katkılar sorulduğunda bir firma bir dernek aracılığı ile sektörün güçlenmesine katkı yaptığını, 2 firma Türkiye'de yaşanan depremler sonrası deprem bölgelerinde gönüllü ekiplere katıldıklarını belirtmişlerdir. Yapılan görüşmelerden edinilen izlenim, KOBİ'lerin deneyimledikleri krizleri bir sonraki projelerinde öngörü olarak kullanırken deneyimlemedikleri krizler için acil durum yönetimi planlamaları bulunmadığı yönündedir. Bu gözlem KOBİlerin proaktif yaklaşımdan ziyade reaktif yaklaşım gösterdikleri gerçeği ile örtüşmektedir. İşverenlerin inşaat sektörüne dair bilgi eksikliğinin bulunması sebebi ile hem üretim hem inşaat sektörünün dinamiklerine hakim bir işveren temsilcisinin aradaki diyalogu daha anlaşılır şekilde yönetebileceği gözlemlenmiştir. Disiplinler arası eğitimli iş gücü hem işverenin ihtiyaçlarını daha rahat belirtmesine hem de inşaat gruplarının işveren ihtiyaçlarını daha kolay anlamasına yardımcı olacaktır. Firmaların kendi çalışanlarının dirençliliklerini artırmaları, dernekler vb. yapılar aracılığı ile örgütlenerek daha kaliteli bir sektör için destek vermeleri, toplumsal anlamda sosyal sorumluluk projeleri yürüterek hem topluma destek vermeleri hem de kendi pazarlama işlevlerini yerine getirmeleri, böylece çift taraflı kazanç sağlanabileceği gözlemlenmiştir. Hukuk sistemi, inşaat sektörünün dinamiklerini ve geçmiş dolandırıcılık vakalarındaki sorunların kök nedenlerini çözmeden inşaat sektöründe alt yüklenicilerin piyasada zarar görmelerinin önüne geçilmeyeceği gözlemlenmiştir. İnşaat KOBİ'lerinin sahip-yöneticilerinin işlemsel ve stratejik liderlik tarzı sergiledikleri görülmektedir. Anahtar sözcükler: Proje ve Yapım Yönetimi, Küçük ve Orta Büyüklüklerdeki İşletmeler (İnşaat KOBİ'leri), Örgütsel Dirençlilik, Kriz Yönetimi, Kriz Dirençliliği