FBE- Endüstri Mühendisliği Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans

Bu koleksiyon için kalıcı URI

http://hdl.handle.net/11527/31

Gözat

Yazar "10135215" ile FBE- Endüstri Mühendisliği Lisansüstü Programı - Yüksek Lisans'a göz atma
  • Öge
    Yenileme Analizinde Aralık Tip-2 Bulanık Model Önerileri
    (Fen Bilimleri Enstitüsü, 2017-02-9) Tunçinan, Tuğberk ; Kahraman, Cengiz ; 10135215 ; Endüstri Mühendisliği ; Industrial Engineering
    Günümüzde, gerçek hayatta karşılaşılan problemlerde belirsizliğin de dikkate alındığı modellerin kullanımı yaygınlaşmıştır. Belirsizliğin göz önünde bulundurulduğu istatistiksel modellerde geçmişteki verilerin yetersizliği durumunda elde edilen sonuçlar yanıltıcı olabilmektedir. Bulanık sayılar, olasılık dağılımından farklı olarak mümkün ile imkansız durum arasındaki farkı olabilirlik dağılımı olarak genelleyebildiklerinden dolayı belirsizlikler bulanık sayılar kullanılarak gerçekçi olarak temsil edilebilir. Yenileme analizinde, belirsizliklerin ihmal edildiği klasik yöntemlerin kullanılması gerçeğe uzak sonuçlar doğurabilmektedir. Bu yüzden yenileme analizi için geliştirilecek modellerde belirsizlikler de göz önünde bulundurulmalıdır. Günümüzde belirsizlikleri temsil edebilmek için bulanık mantığın kullanımı yaygınlaşmıştır. Yenileme analizlerinde hizmet alınan mevcut ekipmanın zamanla etkinliğinin azalması sonucunda aynı hizmetin alınabilmesi için yeni bir ekipmanla yenilenmesi gerekiyorsa en uygun yenileme zamanına karar verilir. Gerçekçi bir yenilme analizinde savunucunun ve adayın ekonomik kullanım ömrü hesaplandıktan sonra yenileme zamanına karar verilebilmesi için planlama ufkunun, teknolojideki değişimin ve savunucunun güncel işletme maliyetlerinin ve piyasa değerinin de dikkate alınması gerekir. Çalışmada gerçek hayatta karşılaşılan yenileme analizi problemlerinde doğru kararların alınabilmesini sağlayan modellerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Belirsizliğin sıradan bulanık sayılarla ifade edilemediği durumlarda aralık tip-2 bulanık sayılardan yararlanılabilir. Literatürde belirsizliğin aralık tip-2 bulanık sayılarla ifade edildiği bulanık yenileme analizi çalışmalarının oldukça sınırlı olduğu ve faiz oranının faiz süresi boyunca değişebildiği gerçekçi piyasa şartlarının göz ardı edildiği tespit edilerek bu eksikliklerin giderilmesi hedeflenmiştir. Aralık tip-2 bulanık finans verilerinin düzenli bir şekilde kullanılabilmesi ve geliştirilen modellerin farklı problem büyüklüklerine adapte olabilmesi amacıyla verilerin matris formunda ele alındığı yeni bir yöntem önerilmiştir. Belirsizliklerin kapsamlı olarak modellenebilmesi için üçgen ve yamuk aralık tip-2 bulanık sayıların yer aldığı durumlar karma aralık tip-2 bulanık yenileme analizi olarak adlandırılmıştır. Geliştirilen aralık tip-2 bulanık yenileme analizi problemlerinde belirsizliğin gerçekçi olarak dikkate alınabilmesi için faiz oranlarındaki, piyasa değerlerindeki ve işletme maliyetlerindeki belirsizlikler gelecek dönemlerde daha fazla olacak şekilde modellenmiştir. Yenileme analizindeki inceleme süresi boyunca; iyimser piyasa koşulları faiz oranları azaltılarak, durağan piyasa koşulları faiz oranları sabit tutularak ve kötümser piyasa koşulları faiz oranları artırılarak modele dahil edilmiştir. Geliştirilen problemlerde batmış maliyetler, savunucunun güncel maliyetleri, teknolojinin ilerlemesi de dikkate alınmıştır. Aralık tip-2 bulanık yenileme analizi modellerinin uygulanabilirliği ve geçerliliği öncelikle deterministik problemlerde sınanarak sonuçların klasik yöntemle aynı olduğu gözlemlenmiştir. Daha sonra önerilen modeller iyimser, durağan ve kötümser piyasa koşullarındaki aralık tip-2 bulanık yenileme analizi örneklerine uygulanarak modellerin geçerliliği kanıtlanmıştır. Önerilen üçgen ve yamuk aralık tip-2 bulanık yenileme analizi modelleri geliştirilen kapsamlı örneklere uygulanarak elde edilen sonuçlar grafiksel anlatımlarla desteklenmiştir. Yenileme kararlarındaki güveni artırmak amacıyla aralık tip-2 bulanık sayıların hem sıralanması hem de durulaştırılması ile elde edilen değerler birlikte dikkate alınmıştır. Çalışmada, yenileme analizinde kullanılan mühendislik ekonomisi kavramları ve formülleri aralık tip-2 bulanık kümelere uyarlanmıştır. Yenileme analizinde kullanılan grafiksel anlatımlara üçgen ve yamuk aralık tip-2 bulanık sayılar dahil edilmiştir. Önerilen üçgen ve yamuk aralık tip-2 bulanık yenileme analizi modelleri teorik ve gerçek hayat uygulamaları için kullanılabilecek kapsamdadır. Aralık tip-2 bulanık yenileme analizi için geliştirilen formüller ve grafiksel anlatımlar için MATLAB programında yazılarak paylaşılan kodların araştırmacıları önerilen modelleri kendi çalışmalarında uygulamaya teşvik edeceğine inanılmaktadır. Aralık tip-2 bulanık finans verilerinin düzenli ve etkili şekilde kullanıldığı matris formu ve aralık tip bulanık nakit akışlarının grafiksel anlatımları mühendislik ekonomisi konularında çalışan araştırmacılar için yararlı olacaktır.