(Fen Bilimleri Enstitüsü, 1995)
Acarşeki, Ömer Murat; Kayali, E. Sabri; 46266; Metalurji ve Malzeme Mühendisliği
Bu çalışmada şişe kapağı malzemesi olarak kullanılan ve özel bir alaşım türü olan 801 1 Alüminyum Alaşımının üretim süreci parametrelerinin mekanik özelliklere etkisi incelenmiştir. Bu üretim sürecinde 10mm olarak dökülen levha halindeki alüminyum alaşımı malzeme, homojenleştirme ve yeniden kristalleşme ara tavları uygulanarak, kapak üretiminin hammaddesi olan 0.22mm kalınlığında sac haline soğuk olarak haddelenmektedir. Sürecin her kademesinden sonra alınan numuneler üzerinde çeşitli mekanik testler yapılmıştır. Bu mekanik testler sonucunda soğuk işlem miktarı arttıkça çekme ve akma mukavemetinde artışlar, süneklikte ise düşüşler gözlenmiştir. Sürecin tav kademesinde ise, soğuk işlem ile artmış olan akma ve çekme mukavemetleri düşmüş, süneklik artmıştır. Standart bileşim sınırları içerisinde olan fakat farklı iki bileşimdeki malzemeler için sabit kalınlık ve sürede oda sıcaklığı ile 450°C aralığı ndaki tav sıcaklıklarında yapılan ısıl işlemler sonucunda mekanik özellikler incelenerek yeniden kristalleşme eğrisi çıkarılmış, alaşımdaki silisyum miktarı yeniden kristalleşme sıcaklığını düşürdüğü gözlenmiştir. Yine aynı ısıl işlem şartlarında Erichsen derinlikleri incelenerek maksimum Erichsen derinliğine 350°C'da 3 saat tav sonucunda erişildiği, bu sıcaklığın üzerindeki sıcaklıklarda ise tane büyümesi sonucunda Erichsen derinliğinde düşüşler meydana geldiği tespit edilmiştir. 350°C civarında 3 saat ısıl işleme maruz bırakılmış 0,5mm kalınlığındaki malzemelerin, dikey ve düzlemsel anizotropi katsayıları tespit edilmiş, en iyi biçimlenebilirlik 350°C'da 3 saat tav sonucunda, en az kulaklarıma ise 300°C'da 3 saat tav sonucunda meydana gelmiştir. Son olarak, optik ve taramalı elektron mikroskoplarıyla yapılan metalografik incelemelerden, malzemelerin tanelerinin hadde yönünde uzadığı ve malzeme içerisinde metaller arası bileşiklerin bulunduğu tespit edilmiştir.