FBE- Mimari Tasarım Lisansüstü Programı - Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Aksugür, İpek Akpınar" ile FBE- Mimari Tasarım Lisansüstü Programı - Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
Öge“This is Not a Line”: Critical Delineation of the Coastline in Istanbul(Fen Bilimleri Enstitüsü, 2019) Erkılıç, Gökçen ; Aksugür, İpek Akpınar ; 10284001 ; Mimari Tasarım ; Architectural DesignBu tez İstanbul kıyısının insan eliyle şekledilmesi sürecini kentleşme eleştirisi bağlamında tartışmaya açarak kıyıyı kentleşme sürecinin izlenebileceği eleştirel bir aralık olarak ele almaktadır. Kıyıya, karasal olana ve suya ait maddi akışlarla düzenlenen bir kent çeperi olarak nesneler ve alanlara ait ilişkilerin arasından bakarak yaklaşmaktadır. Kıyıyı bir dönüşüm alanı olarak gören "proje" bakışının soyutlayıcı ve indirgeyici mantığını ve eleştirel çıkmazlarını sorgular. Bu doğrultuda tasarım disiplinlerinin ve kent mekanını dönüştüren projelerin alışageldiği kalıplaşmış ölçeklerin; zamana ait çizgiselliğin ve insan aktörlerin dünyasının dışına çıkarak çok katmanlı ilişkilerin okunabileceği bir araştırma yöntemi kurgular. Çalışmanın amacı, kıyı çizgisini kentin suyla ilişkilerini düzenleyen ve farklı failleri buluşturan maddi, kartografik ve metinsel bir aralık olarak takip ederek eleştirel kartografik bir araştırma ve kavramsal bir meta-çerçeve sunmaktır. Kavramsal arka planında Lefebvre'in gezegen mekan olarak tanımladığı kentleşme olgusunun üzerine farklı paradigmalarla eklemlenir. Deleuze ve Guattari'nin metinsel, maddi ve kartografik olanı bütüncülleştirdiği yaklaşımları ve faillik kavramından hareketle Latour'un toplumsalı irdelediği insan ve insan olmayan failliklerle örüntülenen düzenlemeler (human and nonhuman agency and assemblages) yaklaşımı ile bu bakışın beşeri bilimlerdeki yansımalarının oluşturduğu tartışmalar kıyının bütüncül olarak ekonomik, ekolojik, siyasal ve maddi bir coğrafya olarak deşifresi için bu çalışmanın kuramsal altlıklarını oluşturmaktadır. Kıyı çizgisi; eleştirel hatlarının çizimi (critical delineation) yöntemiyle ekonomik, siyasal, ekolojik faillerin, maddi akışların ve insan olan ve olmayan faillerin, doğa ve kentin mekânda deşifre edilmeye başlandığı bütüncül, göçebe ve eleştirel bir izleğe dönüşür. Araştırma çok unsurlu bilgileri bir arada kullanır. İstanbul kıyısı dönüşümünü ve kıyı çizgisi değişimini hava fotoğrafları, deniz yolculukları notları, coğrafi haritalar, denizcilik haritaları, kent planları, tarihi liman planları, kent ve liman tarihi metinleri, jeolojik tarih metinleri, gerçekleşmiş veya gerçekleşmemiş kıyı projeleri, gazete haberleri, kentsel projeler üzerine oluşmuş olan siyasal söylemler, arazi ziyaretleri, kişisel deneyim ve kıyı çizgisi çizimlerinden oluşan bir araştırma altlığı oluşturur. Çizgiyi takip etmek, kentleşme pratikleri ile ilgili hikayeleri açığa çıkararak kıyıyı eleştirel hat çizimi olarak yeniden çözümlemeye başlar. Farklı alanlardan heterojen bilgiler üç ana eksende toplanarak kavramsal, kartografik ve sözlükçe elemanları olarak sunulur. Birinci eksen, kıyının ancak mimarlık, planlama gibi tasarım disiplinlerinin alışageldiği mekânsal farklılıkların aşılması ile kurulabilecek ölçekler arası ilişki anlayışıdır. İstanbul kıyısının çizimi nerede başlar veya biter, kıyının kara ve denizdeki ilişkisel coğrafyası kentin mekânsal çerçevesinden farklı olarak hangi ölçekleri açığa çıkarır; kıyı hangi ölçekte çizildiğinde hangi kıvrımlar ve ilişkilerin hattı çizilir? İkinci eksen, farklı zamansal çerçevelerin bir arada kullanımı ile tarih ve gündelik olan arası bağların görünmesini sağlayacak çizgisel olmayan yeni bir zamansal yaklaşımdır. Son yüzyılın kıyı mekânının dönüşüm anlarını kaydetmiş olan hava fotoğrafları ile kıyı mekânını izleyerek nesneler, yapılar, peyzajlar ve makineler ile nasıl dönüştüğünü açığa çıkarır, saklı olan dönüşümü kanıtlar ve yüzleşme sağlar. Üçüncü eksen ise insanlar ve insan olmayan faillerin arasında kurulan çoklu ilişkiselliklerle düzenlenen olayların okunduğu bir cereyan mekânı olarak İstanbul kıyısını yeniden sunar. Üçüncü katman ise ilk ikisinde ortaya çıkan elemanlar ile kıyı hattının dönüşümünü gündelik mekânın olaylarında (event) çözümlemeye çalışır. Kıyı hattını izlemek dönüşüme tanıklık etmek olduğu kadar etik ve estetik bir eylemdir ve araştırmanın ana sorusu da bu kıyı hattının nasıl şekillendiği üzerinden açık uçlu bir sorgulama başlatır. Böylece kent çeperini kent/doğa ayrımı çerçevesinde ele almanın sorunlarının ötesine geçerek kıyıyı insan ve insan olmayanlar arasında oluşan failliklerin çokluğuyla şekillenen dinamik bir mekân olarak görmenin İstanbul'un çeperini eleştirel olarak anlamlandırmaya getireceği açılımları tartışır. Kıyı, kentleşme süreçlerinin ötesinde projelerin çizgileri ile coğrafi çizgiler arasındaki temel çelişkileri, değişen dünya görüşlerini, siyasal otorite anlayışlarını açığa çıkarır. Kıyı çizgisinin çizimi, globalleşme, devlet sınırları, proje sınırlarının dünya mekânını resmettiği soyut, sabitleyici ve indirgeyici yaklaşımın tersine; coğrafi hatları ve su coğrafyalarını belirleyen dinamikleri, yer değiştirmeleri ve cereyanları ortaya koyan faillerin çokluğu ve ilişkileri üzerinde ilerlemeyi gerektiren eleştirel bir faaliyettir. İstanbul'da kıyı çizgisinin eleştirel çizimi ile açık uçlu bir mekân çözümlemesi olarak başlayan bu çalışma etik ve estetik boyutta kendini de eleştirerek çok katmanlı bir sorgulama alanı açabildiği ölçüde "bir çizgi değildir." Anahtar kelimeler: kıyı, kıyı çizgisi, eleştirel hatların çizimi, kentleşme eleştirisi, maddi akışlar, maddi sabitsizlik, kent çeperi, proje, gezegen mekan, liman coğrafyası, İstanbul