LEE- İşletme Mühendisliği-Doktora
Bu koleksiyon için kalıcı URI
Gözat
Yazar "Bilgiç Tanyolaç, Ceyda" ile LEE- İşletme Mühendisliği-Doktora'a göz atma
Sayfa başına sonuç
Sıralama Seçenekleri
-
ÖgeTalep tahmini için gri temelli bir yaklaşım(Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022-01-11) Bilgiç Tanyolaç, Ceyda ; Çebi, Ferhan ; 507122001 ; İşletme MühendisliğiGri sistem teorisi ilk olarak 1989 yılında literatüre kazandırılmış bir çalışma alanıdır. Gri sistem teorisinin alt konularından biri olan gri tahmin ise, bu tez çalışmasının da temelini oluşturmaktadır. Talep tahmini çalışmaları literatürde sıklıkla karşılaşılan alanlardan olup, bu çalışmada talep tahmini için gri tahmin modellerinden yararlanılmıştır.Talep tahmininde ise enerji ve dolayısıyla elektrik talebi (tüketimi) tahmini çalışmaları günümüzde önem arz etmektedir. Kapasitenin doğru planlanması ve doğru fiyatlandırılma politikası, doğru tüketim tahminleriyle başarılı olacaktır. Tüm bu durumlardan yola çıkarak; bu tez çalışmasının temel amacı, talep tahmini için yeni bir model sunmaktır. Bu çalışmada gri modelin küçük boyutlu verilerle yapılan tahminlerde başarılı olmasının avantajına odaklanarak hata oranını daha da küçükleyecek melez modeller sunmak amaçlanmıştır. Tezde elektrik tüketimi tahmini üzerine yapılan uygulamada kullanılan ve önerilen modeller, literatürde ilk kez kullanılan hibrit modellerdir. Bu yönüyle çalışma literatüre önemli katkı sağlamaktadır. Literatür taraması ile gri tahmin modeller kullanılarak yapılan tahmin çalışmaları ve alanları, elektrik tüketim tahmininde kullanılan gri modeller ve Türkiye'de yapılan elektrik tüketimi tahmin çalışmalarında kullanılan modeller genel olarak incelenmiş ve bu bilgiler ışığında hibrit bir model olan bulanık GM (1,1) parametre optimizasyonu Güve- Işık Optimizasyonu Algoritması modeli önerilmiştir. Önerilen bu modele yuvarlanma mekanizması da eklenerek bir model önerisinde daha bulunulmuştur.Yapılan literatür taramasında gri modellerde parametre optimizasyonu çalışmaları da incelenmiş ve sıklıkla kullanılan metasezgisellerin olduğu çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmada literatür taraması ve talep tahmini konusundan sonra literatürde en çok kullanılan Gri modellere ve bu tezin temel modeli olan Üçgen Bulanık GM(1,1) modeline detaylı biçimde yer verilmiştir. Sonrasında ise; metasezgisel algoritmalar konusu incelenmiş ve parametre optimizasyonunda kullanılan metasezgiseller detaylıca anlatılmıştır. Önerilen modellerin denklemleri ayrıntılı bir şekilde ifade edilmiş ve Türkiye'nin kısa dönem elektrik tüketimi tahmini konusunda bir çalışma yapılarak sonuçlar yorumlanmıştır. Uygulama, MATLAB 2018b programından yararlanılarak yapılmıştır. Önerilen modeller literatürde var olan gri model ile kıyaslanarak tahmin performansı başarımı ölçülmüştür. Kullanılan hata ölçütü literatürde sıklıkla kullanılan Ortalama Mutlak Yüzde Hatası (OMYH)'dır. Modellerde kullanılan ve literatürde yeni olan Güve- Işık Optimizasyonu Algoritması'nın performansı ise literatürde parametre optimizasyonu için sıklıkla kullanılan algoritmalarla kıyaslanarak ölçülmüştür. Söz konusu algoritma ile önerilen modeller Genetik Algoritma ile kıyaslandığında daha iyi bir tahmin performansı sergilemekte olup; PSO ile kıyaslandığında en az onun kadar güçlü olduğu sonucuna varılmıştır. Kıyaslama yapılırken programın çalışma süresi ve metasezgisellerin optimum noktayı yakaladıkları iterasyon sayıları dikkate alınmıştır. Uygulama sonuçlarına bakıldığında önerilen modellerin tahmin performansının geliştiği gözlemlenmiştir. GIOA, Genetik Algoritmaya göre süreler ve iterasyon sayıları açısından çok daha iyi sonuç verirken; PSO ile kıyaslandığında ise yakın süreler ve iterasyon sayıları vermekte olduğu gözlemlenmiştir. Son olarak, yapılan araştırma ve edinilen bilgiler ışığında tez çalışmasının sonuçları yorumlanmış ve gelecek çalışmalarla ilgili önerilerde bulunulmuştur.