Çatmalarda Kusur Oranlarının Belirlenmesi, Ulusal Ve Uluslararası Düzeyde İncelenerek Bir Model Önerilmesi

Abstract

Çatma davasında çeşitli kurallar, genel kabul görmüş uygulamalar, prosedürler ve mekanizmaların tümü hukukun bu bölümünde birbirini karşılıklı olarak etkilemektedir. Binlerce yıldan beri çatma hukuku varolmasına rağmen hala güncellenmekte, incelenmekte ve uygulanmaktadır. Bu kapsamda eski Türk Ticaret Kanunu ve yeni Türk Ticaret Kanunu’nun çatma hükümleri karşılaştırılarak ilk defa eklenen ve değişikliğe uğrayan kanun maddelerinin gerekçeleri ile çatmalara ilişkin 1910 Brüksel Sözleşmesi arasındaki farklar ortaya konmuştur. Bunun yanında çatmanın tanımı, unsurları, çeşitleri ve çatmada yargı organı ve uygulanacak kurallardan bahsedilmiştir. Çatma analizine ilişkin 3’ncü bölümde; Deniz kazalarının araştırılması hakkındaki Uluslararası zorunluluklar kapsamında, başlıca 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (1982), SOLAS 74, LOADLINE 1966, STCW 78 sözleşmelerine ve diğer sözleşmelere değinilmiştir. Ardından çatmayı önleme tedbirleri, Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü’nün (DÇÖT) tarihçesi ve çatma davalarında yeri ve önemi açıklanarak çatma analizi ve kusur dağılımının nasıl yapıldığına dair Ulusal ve Uluslararası düzeyde dünyadaki mevcut üç hukuk sistemindeki uygulamalar büyük denizci devletler dikkate alınarak incelenmiştir. Çatma analizi ve kusur dağılımı, ulusal ve uluslararası boyutta araştırılmak suretiyle, çatma davalarında kusur oranları belirlenirken Uluslararası ve Ulusal çatma dava örnekleri incelenerek kusur oranı ile gemilerin fiziksel özelliklerinin (Boyu, eni, gross ton, net ağırlık, makine gücü, baş draft, kıç draft), Meteorolojik durumun (Çatma zamanı, ay/mevsim, rüzgar kuvveti, rüzgar yönü, akıntı kuvveti, akıntı yönü), Görüş durumunun, çatma türünün (şeklinin), personel sayısının ve çatma anındaki hız ile arasında bir ilişki olup olmadığının tespit edilmesine çalışılmıştır. Kusur oranı ile gemiler tarafından ihlal edilen Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü (DÇÖT) Kuralları ve Yerel trafik düzenlemeleri arasındaki ilişkilerin araştırılarak, bu kuralların birbirlerine göre kusur oranının belirlenmesinde bir ağırlıklarının olup olmadığının ya da bir üstünlüklerinin bulunup bulunmadığının ortaya konması maksadıyla korelasyon ve regresyon analizleri yapılmış ve sonuçta kusur oranlarının hesaplanmasına yönelik bir model önerilmeye çalışılmıştır.

Various rules, generally accepted practices, procedures and mechanisms in relation to collision lawsuit continue to influence each other in this section of law. Although it has existed for thousands of years the law of collision is still subject to being updated, reviewed and utilised. This study compares the rules on collision of the old Turkish Commercial Code and the new Turkish Commercial Code, and also reveals the differences between the reasoning behind the new and amended rules and the 1910 Brussels Treaty on collisions. The definition of collision, its elements, types and the authorised judiciary organ in collision as well as the applicable rules have also been reviewed.In the third chapter that provides an analysis of collision; 1982 United Nations Maritime Law Treaty, SOLAS 74, LOADLINE 1966, STCW 78 treaties and other agreements have been mentioned in the context of international obligations with regards to the investigations of marine accidents. In the following sections practices under three existing national and international legal systems have been examined in relation to the big marine countries and by way of reviewing the pre-emptive collision measures, the history of the International Regulations for Preventing Collisions at Sea (COLREGs) and its relevance to and importance for the collision lawsuits. While determining the culpability proportions in collision lawsuits and through an analysis of collision and distribution of culpability by way of examining the precedent collision lawsuits at both national and international level, it has been aimed to establish whether there is a relationship between the rate of culpability and the physical properties (lengthy, width, gross and net weight, machine power, front and stern draft of the ships), meteorological situation (the time of collision, moon/season, strength and direction of the wind, strength and direction of the current), visibility, type of collision, number of personnel and speed at the time of collision. Finally, through the utilisation of correlation and regression analyses the relations between the proportion of culpability and the International Regulations for Preventing Collisions at Sea (COLREGs) and the local traffic rules that are violated by the ships have been reviewed with a view to establish whether these regulations weigh against each other or have superiority over one another and a model has been provided for the calculation of culpability proportions.