Endüstriyel Tasarımcı-kullanıcı İlişkisinin Türkiye Bağlamında İncelenmesi

Abstract

Kullanıcı, endüstriyel tasarım uygulamalarının her döneminde sıkça telaffuz edilen bir kriter olmakla birlikte 1990’li yılların ikinci yarısından itibaren tasarım süreçlerindeki önemini arttırmıştır. Günümüzün pazar şartları, firmaların ve tasarımcıların kullanıcıyı sadece bir ölçüt olarak değerlendirmenin ötesinde bu bireylere, yaratıcılık, yenilik ve farklılık için ilham kaynağı olarak yaklaşmalarına sebep olmuştur. Bu nedenle tasarım disiplinleri, yeni fark edilen bu ilham kaynaklarını ‘kullanıcı’ yerine ‘insan’ olarak ele almaya; somut bilgiler kadar insanlarla ilgili soyut özellikleri de keşfetmeye yönelmişlerdir. Tasarım araştırmaları insanların dile getiremedikleri ihtiyaçlarını, duygularını ve isteklerini algılayabilmenin yollarını aramaya başlamış; bu amaçla sosyal bilimlerde yer alan çeşitli araştırma metotları tasarıma adapte edilmiştir. İnsanların isteklerine daha iyi cevap verebilmek için kullanıcı-odaklı tasarım, katılımcı tasarım gibi sistematik yöntemler uygulamaya yönelmişlerdir. Rekabet, yenilik, ürünlerin karmaşıklığı vb. sebeplerden kaynaklanan ve kullanıcıyı odak noktası olarak alan bu tür yönelimlerle ulaşılmaya çalışılan amaçlardan bazıları endüstriyel tasarımcının muğlak kullanıcıyı daha iyi hayal edebilmesi, doğru kullanıcı modelleri geliştirebilmesi, kullanıcı gözünden dünyayı ve ürünleri değerlendirebilmesi yani kullanıcı ile empati kurabilmesidir. Bu sebepten, geliştirilen araştırma yöntemleri bir anlamda tasarımcının kullanıcı ile ilişki kurması için bir araç görevi görmektedir. Şimdiye kadar daha çok yaratıcıklarına ve sezilerine yer veren tasarımcıların insanlarla empati kurması ürünleri kim ve ne için tasarlamakta oldukları hakkında derinlemesine bilgi edinmelerine yardımcı olmaktadır. Bu nedenle günümüzde endüstriyel tasarımcı-kullanıcı ilişkisi gittikçe önem kazanmış, pazarda başarılı olacak ürünler geliştirebilmenin bu bağlamda iyi bir ilişki kurmakla mümkün olabileceği kavranmıştır. Buradan hareketle, bu araştırma kapsamında Türkiye’de tasarlanmış, üretilmiş sekiz ürünün endüstriyel tasarımcıları, üreticileri ve kullanıcıları ile gerçekleştirilen görüşmeler ve anketler yardımıyla endüstriyel tasarımcı-kullanıcı ilişkisi incelenmeye çalışılmıştır.

Although, “user” is frequently mentioned as a criteria in industrial design, its’ emphasis have been increased since the second half of the 1990’s. Nowadays market conditions have forced companies and industrial designers to approach users as a source of creativity, innovation and differentiation. Consequently design disciplines started to consider this new source of inspiration as “human” rather than “user” and have tried to reach humans’ intangible preferences as well as abstract ones. Design research has been focused to find out humans’ indefinable needs, emotions, desires and wants with modifying social science research methods. Systematic methods like user-centered design and participatory design have been used to reach user more efficiently. Although the reason for the use of these methods may vary from competition to search for innovation one of their goal is to help designers to better understand people, imagine users more efficiently and form correct user-models. In other words these methods help designer to better empathize with the users. Therefore the research methods become a tool to help designers to establish a relation with the users. Being able to empathize with users assist designer to understand to whom and for why they are designing. Hence the industrial designer-user relationship become more important and the success of products have been closely relayed on these relations. From this approach, in this study, eight products which were designed, developed and produced by Turkish designers and engineers are investigated with the help of interviews and surveys to examine designer-user relationship in Turkey.