Dilovası Çanağı’nda Ozon Prekürsörü Olan Nox Dağılımlarının İncelenmesi

thumbnail.default.alt
Tarih
2009-07-02
Yazarlar
Başaran, Yusuf
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Institute of Science and Technology
Özet
Dilovası Çanağı‘nda oluşan hava kirliliği insan sağlığını tehdit eden boyutlara ulaştığı yapılan çalışmalar neticesinde ortaya konmuştur. Bu çalışmada, ozon prekürsörü olan NOx parametresi dağılımları EPA-ISCST3 ve ISCLT-3 model dağılım programları kullanılarak mevsimlik, 24 saatlik ve yıllık dağılım konsantrasyonları incelenmiş ve bölge üzerindeki etkileri tartışılmıştır. Dağılım konsantrasyonları ile KİÇOM’a ait ölçüm istasyonu verileri ile karşılaştırılmıştır. Ek olarak NO ve NO2 saatlik ölçüm verilerine karşı saatlik ozon konsantrasyonları da değerlendirilmiştir. NOx kaynakları konut, trafik ve sanayi adı altında değerlendirilmiştir. Sanayiden kaynaklı NOx tahmininde envanter araştırması sonuçları ve emisyon faktörleri kullanılmıştır. Corinair emisyon faktörü kullanarak trafikten kaynaklı ve EPA ile literatürdeki emisyon faktörleri kullanılarak konutlardan kaynaklı NOx tahmini yapılmıştır. Dağılım modelleri için en önemli bileşen olan meteorolojik veriler bölgeye en yakın TÜBİTAK-MAM’a ait istasyondan temin edilmiştir. Modelleme için önemli bir meteorolojik parametre KY (Karışım yüksekliği) ölçümü bu istasyonda yapılmamaktadır. Bölgeye en yakın DMİ Göztepe istasyonundan KY ölçüm verileri elde edilmiş ancak, bölgeyi temsil etmediği düşünüldüğünden model girdisi olarak kullanılmamıştır. NOAA’ya ait web sitesinden KY tahmin verileri alınarak, bölgedeki rüzgâr hızı verileri ile karşılaştırılarak elde edilen grafiklerden KY değerleri bulunmuştur. Model sonuçları neticesinde HKKDY EK-1 A’ya göre geçiş dönemi konsantrasyonları limit değerlerin altında kalmış ancak hedef sınır değerler konut bölgelerinde üzerinde oluştuğu görülmüş ve geleceğe yönelik olarak bölgedeki NOx emisyonlarının azaltılmasında tedbir alınması gereken bir durum ortaya çıkmıştır. Ölçüm istasyonunda ölçülen NOx ile yer seviyesi ozon konsantrasyonları incelenmiştir. NOx, ozon üretiminde tetikleyici olmasına rağmen bölgede ozon konsantrasyonu düşük seviyelerde kaldığı görülmüştür.
Some studies has exhibited that air pollution in Dilovası Çanağı has treated the human health. In this study, The effect of Ozone precursor NOx distributions as duirnial and annual for different seasons were examined and discussed by using EPA-ISCST3 and ISCLT3 models. Model data and concentration data of monitoring station belonging to KİÇOM were compared. In addition to that, observed hourly NO and NO2 concentration data versus ozone data were examined as well. NOx emission sources were summed as residantal areas, roads and industrial plants. The emission inventory search and emission factor were used for the prediction of NOx amount emited by industries. NOx emission by traffic using corinair emission factor and by residental area using EPA emission factor and literature researches was predicted. Meteorological parameters for modelling was supplied from TUBİTAK-MAM observation station the nearest to the region. An important parameter MH (Mixing height) in modelling is not observed in this station. MH data were supplied from DMİ-Göztepe station but the data was considered as not representetive. MH values had extracted from NOAA web site. MH versus wind seed were graphed and read MH on graphes. The results was under the limit value acoording to HKYDD EK-1 A but over the target limit value on the residental areas. This means for NO2 emissions some precuations should is taken into the consediration for the future. NOx and ozone concentration were examined by using monitoring station. It seemed ozone concentration was low altought NOx is a trigger for production of ozone.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2009
Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2009
Anahtar kelimeler
Hava Kirliliği, Modelleme, NOx, Ozon, ISCST3, ISCLT3, Dilovası, Air Pollution, Modelling, NOx, Ozone, ISCST3, ISCLT3, Dilovası
Alıntı