Endüstriyel Tasarımda Paradigma Kaymaları: Bruno Latour A Özel Bir İlgiyle

Abstract

“Endüstriyel Tasarımda Paradigma Kaymaları: Bruno Latour’a Özel Bir İlgiyle” başlığını taşıyan bu tez çalışmasında, endüstriyel tasarım disiplininin varlık koşullarının irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, ilkin disiplinin ne türden ön-kabullerin üzerinde temellendiği ortaya konulmaya çalışılmış, hemen ardından ise bu ön-kabuller sorguya açılarak tasarım kavrayışımıza ilişkin yeni bir bakış açısının olanaklılığı ‘paradigma’ ve ‘paradigma kayması’ kavramları üzerinden tartışmaya açılmıştır. Endüstriyel tasarım disiplininden özgün bir tarzda bahsedebilmenin yolunun, kendi uzmanlık alanımız dışındaki alanlarla girişeceğimiz düşünsel etkileşimlerden geçtiği yönündeki inanç, amaçlanan yeni bakış açısının olanaklılığının, genelde bilim felsefesi, özelde ise Bruno Latour düşüncesi dolayımında aranmasına neden olmuştur. Çalışmada, endüstriyel tasarım disiplinine ilişkin eski paradigmanın tespiti, aşılma girişimleri ve yeni paradigma önerileri ele alınır. Fransız antropolog, sosyolog, bilim ve teknoloji felsefecisi Bruno Latour’a, tez çalışmasının başlığında da ifade edildiği gibi, ‘özel bir ilgi’ gösterir. Modern epistemolojik özne/nesne ayrımını, ikisi arasında herhangi bir fark gözetmeksizin ‘aktör’ olarak nitelendiren Aktör-Network Teorisi (ANT), endüstriyel tasarım alanına ilişkin yerleşik kavrayışımızda radikal bir dönüşüm gerçekleştirmemize olanak sağlayan özgün bir girişim olarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, endüstriyel tasarım disiplinine, bu güne dek yapılan çalışmalarda söz konusu olduğu gibi ‘epistemolojik’ değil, ‘ontolojik’ olarak yaklaşmaya amaçlayan bu çalışmada, endüstriyel tasarım alanına ilişkin modernist olmayan bir bakış açısının olanaklılığı tartışılmıştır.

In this thesis entitled “Paradigm Shifts in Industrial Design: With a Special Attention to Bruno Latour”, the existential conditions of industrial design are aimed to be evaluated. In order to do that, firstly, the presuppositions that founds the discipline are stated, and following that, these presuppositions are questioned regarding the possibility of a new perspective concerning our understanding of design through the concepts of ‘paradigm’ and ‘paradigm shift’. The belief of discussing Industrial Design in a peculiar manner can only be achieved by creating interdisciplinary interactions resulted in a quest for philosophy of science in general, and in Bruno Latour’s philosophy in particular. In this study, the attempt to overcome the old paradigm concerning Industrial Design and the proposals for the new paradigm are covered with ‘A Special Attention’ to French anthropologist, sociologist, science and technology philosopher Bruno Latour as the title of the study suggests. Actor Network Theory (ANT) that qualifies subjects and objects as ‘actors’ regardless of their difference, was evaluated as an original venture that enables us to make a radical shift in our settled understanding towards Industrial Design. Consequently, in this study the possibility of a non-modernist perspective towards Industrial Design is discussed. Different from the ongoing studies that have been made until today, its approach towards industrial design is ‘ontological’ rather than being ‘epistemolojical’.