Geleneksel Ahşap Yapılarda Kullanılan Ahşap Yapı Elemanlarının Uzun Dönem Performansı – Giresun Zeytinlik Mahallesinde Örnek Yapı İncelemesi

Abstract

Geleneksel ahşap yapılarda kullanılan ahşap yapı elemanlarının uzun dönem performansı ve hizmet ömrü konusunda hazırlanan bu çalışmanın amacı; ahşap yapı elemanlarının standartlar ve yönetmelikler doğrultusunda performansını incelemek ve durumlarını değerlendirmek, koruma çalışmalarına yapı elemanları düzeyinde yardımcı olabilmek ve geleneksel yapıların gelecek nesillere aktarılmasına katkıda bulunmaktır. Çalışmada, Türkiye’de geleneksel ahşap yapılar taşıyıcı sistemler ve ahşap yapı elemanları açısından ele alınmış, ahşap malzemenin genel özellikleri ve yapı elemanlarının karşılaması gereken temel gereksinimler belirtilmiştir. Ahşap yapı ve elemanlarının uzun dönem performansına ve hizmet ömrüne etki eden mekanik, biyolojik, çevresel ve fiziksel faktörler ve etkileri incelenmiştir. Durum değerlendirme yöntemleri ve hasar tespiti çalışmaları hakkında genel bilgi verilmiştir. Bu kapsamda, Doğu Karadeniz Bölgesi, Giresun ili, SIT alanı olan Zeytinlik mahallesinde örnek Gökdeniz evi seçilmiş. Yapılan gözlemler ve incelemeler sonucu ahşap yapı elemanlarına etki eden faktörler ve neden oldukları bozulmalar tespit edilmiş, hasar haritaları oluşturulmuştur. Yapılan Ek 3 A1, B1, B2, B3, B4, B5, C1, C2 ve D1 hasar haritalarına bağlı olarak yapının özellikle ısı ve sesle ilgili performansı yeterli bulunmamış, kullanıcı konforu açısından, uygun yalıtımların yapılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, yapının bodrum katında ahşap taşıyıcı sistem elemanlarında toprak zeminden kaynaklı biyolojik bozulmalara rastlanmasının yanında dış cephe ahşap dikmelerinde çevresel faktörlerden dolayı bozulmalara rastlanmıştır. Tüm bu çalışmalar, geleneksel ahşap yapılarda, yapının dayanıklılığı için yapıya sık bakım yapılması, mekanik, biyolojik, çevresel ve fiziksel etmenlerin sonucunda oluşabilecek bozulmalara karşı elemanın yenisiyle değiştirilmesi, boya, cila ve emprenye gibi önlemler alınması gerektiği sonucunu ortaya koymaktadır. Örnek yapı incelenerek yapılmış bir model çerçevesinde, daha çok örneğe uygulanması hedeflenmiş ve böylece koruma çalışmalarına katkıda bulunulmak istenmiştir.

The aim of this study on traditional timber buildings’ elements, their long term performance and service life, is to assess their performance and conditions according to the current codes and regulations and to contribute preserving the timber buildings. In the study, the wooden elements and load bearing system of the wooden buildings and the general characteristics of wooden elements are examined. The building product performance necessities, international codes that influence the service life and the effects of these factors on wooden building elements are taken into consideration and the content, the evaluation of the condition assessment protocol with damage atlas are emphasized. Gökdeniz House that is present in Zeytinlik district -where is a protection area in Giresun, Black Sea region- is chosen as a case study. By observation and examination, condition assessment and the damage atlas on possible degradations of Gökdeniz house’s wooden building elements are prepared. As a result of the A1, B1, B2, B3, B4, B5, C1, C2 and D1 damage atlases in addition 3, it is realized that the building is incapable of sound and heat performance which affects the resident’s comfort. Besides the biological degradation that caused by the soil ground in the base floor’s wooden load bearing system, the degradation that caused by the environmental effects on the wooden elements on the elevations has observed. All of these studies, has lead the need of frequent repair for the durability of building and precautions like paint, varnish and protection against the mechanical, biological, environmental and physical effects. It is aimed to contribute the conservation studies in a view, which is made by analyzing the sample building.