Buharlaşmayı İdare Eden Dinamik Sistemin Elde Edilmesi

Abstract

BUHARLAŞMAYI İDARE EDEN DİNAMİK SİSTEMİN ELDE EDİLMESİ ÖZET Gözlemlerden hareketle bunları üreten dinamik sistemin elde edilmesi problemi günümüzde aktif bir çalışma alanıdır. Dinamik sistem bir kez elde edildikten sonra bu dinamik sistem kullanılarak süreç hakkında önemli bilgiler ortaya konabilir. Örneğin, model kullanılarak değişkenler arasındaki etkileşimler ve nonlineerlik derecesi hakkında önemli bilgiler elde edilebilir, sistemin kararlılık özellikleri incelenebilir, parametrelerde meydana gelen değişmelere ve dış zorlamalara karşı modelin tepkisi incelenebilir ve elde edilen model öngörü amacına yönelik olarak kullanılabilir. Bu çalışmada günlük toplam buharlaşma miktarı, günlük ortalama rüzgar hızı ve günlük ortalama sıcaklık zaman serileri kullanılarak, buharlaşmayı idare eden dinamik sistem yörünge metodu ile tahmin edilmiştir. Bu şekilde elde edilen dinamik sistemin çekicisi ile orijinal sistemin çekicisi arasındaki fark ihmal edilebilecek düzeydedir.

RECONSTRUCTION OF THE DYNAMICAL SYSTEM WHICH CONTROLS EVAPORATION ABSTRACT Today, the problem of the reconstruction of dynamical system from observations is an active research area. After the reconstruction of dynamical system, it is possible to obtain some important information about the process under study. Once the model has been successfully reconstructed, the equations can provide useful information for the nature of the interactions between the basic variables or the degree and the type of nonlinearities and can be used to investigate the stability properties of the system or to analyze the system response to variation in the parameters or even to external forcing. The resulting model can also be used to mimic the behavior of experimental time series for predictive purpose or to study more complex systems with suitable coupling of low-dimension models. In this study, by using daily total evaporation amount, daily average wind speed and daily average air temperature time series have been used to reconstruct the dynamical system which controls the evaporation process. This task is accomplished by so called trajectory method. It has been shown that the error between the model and the original attractor is negligible.