Mimari Korumada Otantiklik Üzerine Yöntem Araştırması Ve İstanbul Tekkelerinde Uygulama Örnekleri

Abstract

Bu çalışmada; özgünlük kavramı değişik yönleri ile ele alınmış, tarihsel süreçte geçirdiği anlam evrimi ve kapsam gelişimi değerlendirilmiştir. Mimari korumada özgünlük kavramının doğru bir şekilde anlaşılması hedeflenmiş, oluşturulan model için düşünsel altyapı oluşturulmuştur. Değişen oranlarda özgünlüğü zarar gören tarihi yapıların özgünlüklerinin derecelendirilmesi için, sözel yargılardan matematiksel sonuçlar elde etmede bir yöntem olan “bulanık mantık” (fuzzy logic) kullanılmış, oluşturulan model tekke yapıları üzerinde sınanmıştır. Bu şekilde sadece “özgün” ya da “özgün değil” seçeneklerinin dışında ara dereceler ile ifade edilebilen bir değerlendirme yapabilmek mümkün olmuştur. Konunun uzmanı kişilerin değerlendirmelerine dayanan yöntem, istatiksel hesaplama yöntemlerine bir alternatif olarak, geri dönüşümler yapılarak geliştirilebilmesi, esnek oluşu, sözel kurgu üzerinden oldukça basit ve anlaşılabilir kurgu ile sonuca varabilmesi, sözel mantığın sayısal olarak ifade edilebilmesi gibi üstünlükleri vardır. Tez sonucunda örnek bir model olarak önerilen modelin çıktıları yorumlanmakta, uzmanların değerlendirmeleri ışığında kriterlerin özgünlük üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Yapıların özgünlüğünü ara değerler ile ifade edebilmeyi mümkün kılan bu yöntem kullanılarak, kültür varlıklarının özgünlüklerinin derecelendirilmesine örnek olmak üzere tekke yapıları üzerinde modelin uygulaması yapılmıştır. Elde edilen derecelere göre restorasyon uygulamaları değerlendirilmiş, restorasyonlarda özgünlüğün korunmasını sağlamak için yapılması gerekenler tespit edilmiştir. Tez çalışması bu bağlamda mimari koruma biliminde özgünlük kavramına dikkat çekmekte, özgünlüğü tamamen yok olmamış yapıların göreceli özgünlükleri içinde korunmalarına yönelik bir değerlendirme ve derecelendirme yöntemi önermektedir.

In this study the concept of authenticity has been considered in different dimensions and evaluated within the historical process that has been meaning evaluation and its context. In this way it has been aimed to explain the concept of authenticity in the right way and this has generated thinking structure for the model developed. In order to graduate the changing of authenticity in the historical buildings has been used a mathematical method called “fuzzy logic”. The model has been tested on some tekke buildings in Istanbul by different experts in field. Only in this way, it has been made possible to evaluate the situations beyond authentic or non-authentic options. This method has been based on the evaluation of experts, as an alternative to statistical calculation methods, by taking frequent feedback, being elastic and being developed over social scenario gives an advantage which express social logic numerically. At the end of thesis the outputs of proposed model are interpreted and the criteria over authenticity were discussed. By means of this method which express the authenticity of the buildings by amid values, it has been applied a model over tekke buildings in order to graduate the cultural assets of authenticity. The study in this context pays attention to the concept of authenticity in the science of architectural restoration and brings a graduating method in restoration of structures that has not lost the authenticity fully.