Mekanda Yön Bulma Deneyiminin İki Alışveriş Merkezi Üzerinden Karşılaştırmalı İncelemesi

Abstract

Tez çalışması karşılıklı etkileşimle şekillenen mekân ve kullanıcı ilişkisini yön bulma ana başlığı altında işlemiştir. Mekândaki kullanım kolaylığı ve erişebilirliğin önem kazandığı günümüz metropol kentlerinde, farklı işlevleri barındıran alışveriş merkezleri, mekânda yön bulma sürecinin analizi için uygun bir mekân tipolojisi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde; tez çalışması kapsamında belirlenen problem, çalışmanın amacı, kapsamı ve yönteminden bahsedilmiş, tezin sağlayacağı katkılara değinilmiştir. Literatür incelemesinin yapıldığı ikinci bölümde, değişen tüketim anlayışı ve kentlinin alışveriş eylemi için neden alışveriş merkezlerini seçtiği konu edilmiştir. Alışveriş eylemine farklı açılardan bakan kullanıcı gruplarının ayrıştırılmasına gidilmiş, bu kullanıcı tiplerine göre farklılaşan eylem şemaları ve davranış kalıpları belirlenmiştir. Belirlenen eylem farklılaşmasının getirilerinden olan mekânda yön bulma süreci, farklı aşamalarıyla birlikte incelenmiştir. Üçüncü bölümde alışveriş merkezi kullanıcılarının alışveriş kavramına ve alışveriş merkezi oluşumuna bakış açılarını anlamaya yönelik soruların yer aldığı anket yönteminden, ayrıca farklı mekânsal kriterlerin kullanıcı hareketlerine ve mekân kullanımına etkisinin analiz edildiği davranış haritalama metodundan bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde çalışma alanı olarak belirlenen Kayseri Park ve İpeksaray alışveriş merkezleri, kullanım şekli ve mekânsal özellikleri açısından karşılaştırılmış, yapılan anket ve davranış haritalama bulguları değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma sonunda, elde edilen bulgulara dayanarak, günümüzün popüler mekânı olan alışveriş merkezlerinde yön bulma süreci tanımlanmıştır. Kullanıcı istek ve ihtiyaçlarıyla şekillenen bu esnek ve değişken süreç, alışveriş merkezleri gibi çok işlevli yapılarda mekânın fiziksel ve mimari özellikleriyle ilişkilendirilmiştir. Çalışma sonunda mekân deneyimini, kullanıcı davranışlarını ve mekânsal faktörleri kullanarak tanımlamanın, kullanıcı odaklı tasarım kriterlerine ve işletme stratejilerine etkisi vurgulanmıştır.

Even though way finding has been shown to be one of the most influencing aspects of the shopping process, it remains under-researched. Therefore, this research addresses the influence of way finding design on the shopping experience in shopping malls and seeks to obtain a better understanding of how way finding design influences emotions and behavior. All these will support the improvement of knowledge on designing future shopping malls. The main problem, the main goal and the method of the study are discussed in the first chapter. In the second chapter, a literature review is done about the change of consumption understanding. Shopping center users are separated based on their viewpoint of shopping behavior. Additionally, way finding process at shopping centers is discussed about these different behaviors in this chapter. The third chapter defines the method of the study. It is based on the comparative study of users’ behaviors in two shopping malls that were constructed within the same period of time in Kayseri. It seeks to define the role, played by way finding design principles on behavioral settings and shopping experience of its users and users’ preferences of these facilities. In this research the consumer behavioral setting is examined in two parts: the features and the motivations of the users as well as the features belonging to space (spatial organization). These variables and their influence on each other are tested in a comparative study in the fourth chapter. Both qualitative and quantitative research methods have been utilized in this study. The qualitative research data consist of interviews with consumers and behavioral/cognitive mappings at both of the shopping malls. The quantitative research data were gathered by means of questionnaires that were asked to users of both shopping malls. The use of these methods demonstrates our belief in the importance of cultivating an ability to recognize, listen, and respond to how people feel about their environment and their experiences within the built environment. The aim of this study is to contribute to the design of shopping malls and it will assist in ensuring that the design is as inclusive and universally accessible as possible and that the design addresses the requirements of a wide range of physical, sensory, and cognitive abilities and needs of their users. Understanding the experiences, usage of space, and needs of users may also contribute to user-centered facilities management, planning and design of spaces that function effectively, accommodate wider user needs, and reduce the time and stress in accessing those environments.