İstanbul Metropolünde Değişen Yaşam Dönüşen Konut Algısı: Varyap Meridian Örneği

Abstract

Küreselleşmeyle, teknolojide ve bilişim sistemlerinde yaşanan hızlı gelişmeler, yaşam koşullarının değişmesine yol açmaktadır. Kısıtlı ve homojen bir kitle barındırmakta olan kentler, endüstrileşmeyle birbirine eklemlenerek büyümekte ve metropol kentleri meydana getirmektedir. Metropol kentler, ekonomik anlamda büyük kitlelere istihdam sağlama potansiyeline sahip ve bireylere daha iyi şartlarda yaşama imkanı sağlayabilecek cazip merkezler olarak görülmektedir. Merkezin güçlü çekimi; kırsaldan kente göçü hızlandırmaktadır. Artan göç, çok kültürlülüğe, hızla değişen değerlere, yaşam tarzında ve toplumsal yapıda değişimlere sebep olmakla birlikte yapısal çevrenin dönüşümünü de beraberinde getirmektedir. Metropolleşmeyle değişen yaşam koşulları, insan gereksinimlerinin farklılaşmasına sebep olmakla birlikte, insanın yaşama alanı olan konut algısını da dönüştürmektedir. Farklılaşan gereksinimler, beklentiler, arzular ve istekler kullanıcıların konuta bakışını ve algısını da etkilemektedir. Konut algısındaki değişim, kaçınılmaz olarak konutta da değişimine yol açmakta ve bu iki süreç birbirini etkilemektedir. İnsan ve mekan (çevre) arasında kurulan iletişim ne kadar güçlü ve uyumlu ise, bireyin yaşamsal kalitesi ve kullanıcı olarak konut memnuniyeti de o kadar yüksek olmaktadır. Kullanıcıların ihtiyaçlarına göre tasarlanmayan ve günümüzde tüketim nesnesi olarak inşa edilen ve pazarlanan konut projeleri kullanıcısına, kentlileşen toplumun tüketim kültürünün şekillendirdiği bir kimlik, bir yaşam biçimi dayatmaktadır. Özellikle metropol kentlerde yaşayan orta-üst ve üst sosyo-ekonomik gelir grubuna mensup olanların lükse yönelik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak tasarlanmakta olan "lüks karma yaşam projeleri"; her geçen gün daha da kalabalık ve kaotik bir hal alan kentten uzaklaşmak ve güvende hissetmek isteyenler için "ötekiler"den arındırılmış, benzer sosyo-kültürel grubu barındıran bir yaşam alanı sunmaktadır. Ayrıca; kullanıcılarına ayrıcalıklı, prestijli, konforlu ve lüks bir yaşam vadetmektedir. Gelişmişliğin ve modernitenin göstergesi olarak görülen, yeni nesil kapalı ve güvenlikli karma yaşam projeleri, barındırdıkları sosyal imkanlar, donatılar, teknolojik fonksiyonlar ve en ince detayına kadar kurgulanmış iç mekan tasarımlarıyla birlikte kendi kendine yeten kentsel ölçekte küçük yerleşimler olarak karşımıza çıkarken; onlara sahip olamayan düşük gelirli kesim için de bir ütopyayı tariflemektedir. Bu kapsamda tezin amacı; İstanbul metropolünde değişen yaşam koşullarının, konut ve konut çevresi memnuniyeti kapsamında, hangi yaşamsal beklentilerin ve önceliklerin kullanıcı açısından önemini arttırdığını ve hangilerinin azaldığını saptamak ve konut algısının nasıl değiştiğini ortaya çıkarmaktır. Bu amaç doğrultusunda tez çalışmasında; küreselleşme, kent, metropol, insan ve davranışı, konut, konut algısı ve konutta kullanıcı memnuniyeti üzerinde durulmaktadır. Tez çalışmasının birinci ve giriş bölümünde; tezin amacı, kapsamı ve yöntemi üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde; kent kavramının günümüz metropol kentinin doğuşuna dek olan serüveni, küreselleşme ve metropolleşme kavramlarına değinilerek irdelenmektedir. Üçüncü bölümde; "metropolleşme ile değişen yaşam" konu başlığı altında, insanın temel iletişim süreci, insan davranışı ve gereksinimleri irdelenmektedir. Ayrıca; toplumsal yaşamdaki değişimler ile birlikte toplumun, kültürün ve ailenin değişen yaşamsal koşullarından bahsedilerek, bu koşulların ne tür değişim ve dönüşümlere maruz kaldığı üzerinde durulmaktadır. Bunun yanı sıra, metropolleşme ile farklılaşan yaşamsal beklentiler ve öncelikler örneklerle açıklanmaktadır. Dördüncü bölümde; metropolleşme ile dönüşen konut kavramı irdelenmektedir. İnsanın çevre ile girdiği ilişki biçimleri üzerinde durularak, mekan kavramı tanımlanmakta ve konut ve konutta kullanıcı memnuniyeti irdelenmektedir. Böylece; metropolleşme ile dönüşen konut algısı irdelenmektedir. Beşinci bölümde; tez çalışmasının alan çalışması kapsamında; "Varyap Meridian" örneği ele alınmakta ve örnek çalışma, İstanbul'u dünya finans merkezleri arasında önemli bir yere taşıyacağı öngörülen "İstanbul Uluslararası Finans Merkezi" ve benzer karma projelerle birlikte değerlendirilerek, "Varyap Meridian" projesinin alan çalışması kapsamında pilot çalışma olarak seçilme sebepleri üzerinde durulmaktadır. Altıncı bölümde bulgular yer almaktadır. Bu bölümde; değişen konut algısı; "lüks bir karma yaşam projesi" olan Varyap Meridian örneği üzerinden irdelenmekte ve gerçekleştirilen anket çalışmasından elde edile bulgular, "Konut İhtiyaçları Hiyerarşisi" (Israel, 2003) ve "Kullanım Sonrası Değerlendirme" (Francescato, 1989) kapsamında, "Eminönü ve Çevresindeki Toplu Konutlar" da (Kellekci, Berköz, 2006) ve "Mashattan Konutları"nda yapılan çalışmalar (Durmuş, 2010) ile karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir. Tez çalışmasının yedinci ve sonuç bölümünde ise; tüm dünyayı saran küreselleşmenin ve metropolleşmenin etkisiyle, İstanbul'da değişen yaşam koşullarının konut algısını kültürel, ekonomik, toplumsal, sosyal ve psikolojik anlamda nasıl dönüştürmekte olduğu üzerinde durulmaktadır.

Rapid developments in globalization, technology and information systems are leading to changes in living conditions. Cities that have a limited and homogeneous population grow, along with the industrialization, grow into one another and reveal the "metropolitan city" notion. Metropolitan cities have begun to be seen as attractive centers that have the potential to provide employment to large masses economically and that can provide better living conditions for individuals. The strong attraction of the center effect created by the city; accelerating migration from rural to urban areas. Increased migration leads to multiculturalism and rapid changes in values, lifestyles and social structures. In addition to these, migration also brings about transformation of the structural environment. Changing living conditions with metropolitanism, as well as causing the differentiation of human needs, also transform the perception of "housing", the primary living space of an individual. In the direction of differentiating human needs, expectations, wishes and desires changes the individual's (residential user's) perception of housing, and how he perceives and interprets it. The change in housing perception inevitably leads to a change in the dwelling, and these two processes influence each other. Strong and harmonious communication between the person and the space (environment) offers better quality of life for the person and increases the user satisfaction in the dwelling. In today's metropolitan cities, housing projects are not designed according to the needs of the users and, built and marketed as a consumer object. These housing projects impose on the user an identity and a way of life that has shaped by the urbanized society's consumption culture. "Luxury mixed-use living projects" are designed specifically for the luxury needs of the middle-upper and upper socio-economic income group living in metropolitan cities. While the metropolitan city is becoming more crowded and chaotic, such projects offer a privileged, prestigious, comfortable and luxurious life, as well as offering a living space with a similar socio-cultural group for those who want to get away and protected from the "others". The emerging new generation of closed and secure mixed life projects are seen as a sign of development and modernity. Those projects, reserves social facilities, equipments, technological functions and an interior space which designed to the finest detail, are confronted as self-contained compact cities; however it describes an utopia for low-income people who will never have them. In this context, the purpose of the thesis; to understanding the changing living conditions in Istanbul metropolitan area, in terms of satisfaction of housing and housing environment, determining which vital expectations and priorities increases or decreases the importance for the user and, to reveal how the perception of housing changes. For this purpose thesis contains studies on; globalization, city, metropolis, people and behavior, housing, housing perception and user satisfaction in housing. In the introduction and the first chapter of the thesis; the purpose, scope and method of the thesis are explained. In the second chapter; the adventure of the concept of the city until the birth of today's metropolitan city was taken up by touching on the concepts of globalization and metropolism. In the third chapter; under the heading of "metropolitanization and changing life", the basic communication process of human being, human behavior and needs have been explored. Also; with the changes in social life, the changing vital conditions of society, culture, and family are mentioned. It also focuses on what kind of changes and transformations these conditions are exposed to. Along with this, vital expectations and priorities differentiated by metropolitanization are explained with examples. In the fourth chapter; the concept of housing transformed by metropolitanism has been examined. By focusing on the relationship between human and environment, the concept of space has been defined and as a space the dwelling and user satisfaction has been mentioned. So the impact of metropolitanization on housing perception has been examined. In the fifth chapter; within the scope of the thesis study; the example of "Varyap Meridian" has been discussed and the case study is evaluated together with the "Istanbul International Finance Center" and similar mixed projects, which are expected to carry Istanbul considerably among the world's financial centers. In addition, the reasons for preferring the "Varyap Meridian" project are explained in detail. In the sixth chapter, survey findings are included. In this chapter; the changing residential perception was investigated by using "Varyap Meridian" example which is a luxury mixed-use life project. Findings obtained from the survey are examined comperatively with the sample studies; "Housing Complexes in Eminönü and Surroundings" (Kellekci, Berköz, 2006) and "Mashattan Houses" (Durmuş, 2010), within the framework of "Hierarchy of Housing Needs" (Israel,2003) and "Post-occupancy Evaluation" (Francescato, 1989). Under the influence of globalization and metropolitanism encompassing the whole of the world, how the changing living conditions in Istanbul transforms the perception of housing in terms of cultural, economic, communal, social and psychological significance.