Kırım Türkleri Halk Oyunları Ve Geleneksel Giysileri

thumbnail.default.alt
Tarih
2002
Yazarlar
Agat, Selma
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Institute of Social Sciences
Özet
Kırım Türkleri Halk Oyunları ve Geleneksel Giysileri"nin tez konusu içinde Kırım'ın kısaca tarihi ve coğrafi durumu hakkında bilgi verildi. Bazı kaynaklarda Kırım Türkleri, bazı kaynaklarda Kırım Tatar Türkleri olarak geçmesi nedeni ile Kırım Halkı 'nın önce adının geldiği kaynak ve kökeninde hangi ırka mensup olduğu açıklandı. Kırım Yarımadası 'nın Türk Tarihi ile ilgisinin başlama noktasından, Kırım'ı idare etmiş olan bütün hanlar tarihleri ve adlarıyla verildi. 1944 yılında toplu sürgünden sonra halkın dünya üzerindeki çeşitli bölgelere yerleşmeleri ile bir kısmının 1989 yılında tekrar vatanlarına geri dönerek yaşamlarına devam ettiği anlatıldı. Coğrafi durumu olarak Karadeniz'in kuzeyindeki bu yeşil yarımadanın büyüklüğü, deniz kıyıları, dağlan ve iklimi ile bitki örtüsü hakkında çok kısa bir bilgi verildi. Tezin asıl araştırma konusu olan Kırım Türkleri Halk Oyunları 'nın Tarihçesi içinde; oyunların sergilendiği özel geleneksel günler ile bilinen bütün oyunların isimleri verildi. Bu oyunlar içinde en popüler olanları ana program içine alınarak Kaytarma Türü Oyunlar, Çoban Oyunu, Tım-Tım Oyunu, Yavlık (Mendil) Oyunu, Dört Kız Oyunu, Bülbül Oyunu, Çiftetelli Oyunu, Çalaşım Oyunu ve Bardak Oyunu ile tüm oyunların önce meydana geliş efsaneleri anlatıldı. Sonra bu oyunlardan her bir oyunun önce sahne kıyafeti, oyun hareketleri içinde oyunun en önemli ana figürleri tespit edilip, bu figürlerin açıklaması yapıldı. Oyunların müzikal yapısı, ritmleri ve enstrümanları hakkında bilgi verildi. Oyunların sahne düzenindeki temel hareket düzeni ele alınarak şema halinde gösterildi. Oyuncuların sahneye girişleri, sahne içindeki hareketleri finale kadar gösterildi ve açıklaması verildi. Ayrıca her anlatılan oyunun, oyun müziği notası oyunun açıklandığı bölümün sonunda verildi. Kırım Türkleri Halk Oyunları'nın terminoloji açısından öneminden bahsedildi. Kırım Türkleri Halk Oyunları eğitimi içinde geçen yabancı kelimelerden oluşan, terim sözcüklerinden örnekler verildi ve bu örneklerin anlamları Türkçe'ye çevrildi. Oyun içinde geçen anlamlarıyla, sözlük içindeki karşılıklarından örnekler verildi. Eğitimde geçen hareket pozisyon numaraları gösterildi. Bazı hareketler isimlendirilirken bazıları 1, 2, 3 gibi numaralarla gösterildiği açıklandı. Halk Oyunları bir gösteri sanatı içine girmekte ve bu gösteri de sadece oyunun müziği ve oyuncunun hareketleri yeterli olmamakta, bununla birlikte estetik ve görünüş te önemli olduğu için giysiler konusu bu araştırma içine alınmıştır. Bulunan en eski kaynaklardan elde edilen bilgiler ve resimler dikkatlice tetkik edilerek Kırım Türkleri Geleneksel Giysileri ve Aksesuarları anlatılmıştır. Bu konuda bulunan bütün araştırma bilgilerinin önemli bölümleri konu içine alınmıştır. Bu konu ile Kırım'da açılan bir sergiden görüntüler gösterilmiştir. Bu sergideki duvarda asılı örtülerin ne olduğunu anlamak için bulunan eski bir resimdeki aynı örtü ile bu resimler birleştirerek eksik olan bilgiler tamamlanmaya çalışılmıştır. Bunun gibi birçok yerde bulunan bir belge ile bulunan eski bir resim bu çalışmada gerçek yerini bularak çalışmayla bütünleşmiştir. Geleneksel giysilerin dizaynı konu içine alınmış, bayanların ve erkeklerin giysileri hakkında önemli ayrıntılara değinilmiş ve giysi modellerinin bulunduğu yeri, kumaşı, üzerindeki el işi, kullanılmış ipliklerin cinsi kaynakları ile açıklanmıştır. Bilgiler bir araya getirilmiştir. Geleneksel giysilerde kullanılan takılar anlatılmıştır. Bu takıları gösteren çok eski resimler örnek olarak verilmiş, bulunan kaynaklar gösterilerek, takılar hakkında kısaca bir bilgi verilmiştir. Son olarak Kırım Türkleri'nin Geleneksel Günlerine bakış açısı ve gelenekleri kısaca anlatılmıştır. Sonuç kısmında bu çalışmadan sonraki düşünceler anlatılmıştır.
In this thesis "Crimean Turks Folk Dances and Traditional Garments" history and the geographt of the Crimea, briefly informed. Crimeans; in some resources were called Crimean Turks and in some others Crimean Tatars. In this thesis the roots of their race and the source where their name was originated were explained. Crimean Peninsula's relation with Trukish History and all the Khans who where ruling the Crimea, were given in sequence by the names and dates. The movement of Crimeans from their motherland to other countries on the world by the exile whick took place on 1944, their life in this countries and some of the Crimeans return to the motherland on 1989 were explained. A short information was given regarding the largeness, sea sides, mountains, climate and their plants of this green peninsula which is on the north of black sea. In the main investigation subject of this thesis, which is the history of Crimean Folk Dances, the special traditional days that these dances were being performed and the names of these dances were given. The most popular ones among these dances are: Kaytarma Dance, Shephard Dance, Tim-Tim Dance, Handkerechief Dance, Four Girls Dance, Nightingale Dance, Çiftetelli Dance, Calasim Dance and Glass Dance. These dances are taken into the main programme and first their legends were informed, after that stage dress of each of them, the most important figures and their explanations were given. An information about musical structure of the dances, rhytims and instruments were given. The main actions of the dances on the stage were shown in diagrams. The dancer's entrance to the stage and their behaviours until the finish were shown and explanations were given, furthermore the music notes were given right after each folk dance explanation. The importance of the terminology of the Crimean Turks Folk Dances was explained and some samples were given regarding the foreign words which were being used in the trainings of the dances. These words were translated into Turkish and some examples were given about their meanings in the dances and also in dictionaries. In the trainings, some of the action positions named and some other ones numbered 1, 2, 3 etc. The folk dances are among the show arts and in these shows, besides the music of the dance and the behavious of the dancers, aesthetics and the appearances are also very important. Therefore the garments are also taken into this thesis. Crimean Turks Traditional Garments and characteristics were explained after a careful study of the pictures and the informations that could be found from the oldest resources. In this respect, all important parts of the informations which were carefully investigated were taken into the subject. A view from an exhibition in Crimea were shown and in this exhibition some of the coverings which were hanging on the wall and their similarity with the coverings in an old picture, helped- us to put the pieces together and come to a conclusion in this thesis. The design of the traditional garments, important details between men and female garments, the place of garment models, the fabrics, handmade designs on them, type of threads were explained with their origins. The characteristics that were used in the traditional garments, were explained and some pictures showing them were presented as samples and a short information were given about them. At the end Crimean Turks' worthiness to their traditional days and to their traditions, were briefly explained. And at last, the opinions after the thesis were explained.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002
Thesis (M.A.) -- İstanbul Technical University, Institute of Social Sciences, 2002
Anahtar kelimeler
Halk Bilimi (Folklor), Giysiler, Halk oyunları, Kırım Türkleri, Folklore, Clothes, Folk dances, Crimean Turks
Alıntı