Pamuklu örme kumaşlarının perasetik asit ile ağartılmasının optimizasyonu

Abstract

İnsanların çevreye karşı daha duyarlı olmalarından çevre bilinci her geçen gün biraz daha artmaktadır. Bütün dünyada, tekstil terbiyesinin atık su kaynaklarına oldukça önemli boyutlarda zarar veren sodyum hipoklorit ağartmasına alternatif yöntemler bulma arayışı hala sürmektedir. Bu çalışmada hipoklorit ağartmaya alternatif perasetik asit ile çevre dostu bir ağartmanın optimizasyonu araştırılmıştır. Perasetik asit, ağartma banyosunda hidrojen peroksit ve asetik anhidritten gidilerek elde edilmiştir. Optimizasyondan önce yapılan ön denemelerde hidrojen peroksit ve asetik anhidrit konsantrasyonlarındaki değişmeler ile sıcaklık, süre ve pH'daki değişmelerin kumaşın ağartmadan sonra ölçülen beyazlık, patlama mukavemeti ve su emme yeteneği üzerine etkileri incelenmiş olup sonuçlar grafik üzerinde gösterilmiştir. Daha sonra bu neticelerden yola çıkılarak tam faktöriyel ve merkezi kompozit deney dizaynı için gerekli olan değişken parametrelerin -1, 0, +1 seviyeleri seçilmiştir. Tam faktöriyel deneysel dizayn kapsamında yapılan ağartma deneyleri ile değişken parametrelerin, ağartmadan sonra ölçülen test neticeleri üzerine etkilerinin önem sıralan ve bu etkilerin boyutunun önemli düzeyde olup olmadığı incelenmiştir. Merkezi kompozit deneysel dizayn kapsamında yapılan ek deneyler ve bunların test neticleri değerlendirilerek de MAXIMIZE 3.6 paket programı yardımı ile optimizasyon yapılmıştır. Optimize reçete uygulanarak ağartılacak kumaşın test neticeleri paket program tarafından tahmin edilmiş ve daha sonra bu reçete uygulanarak ağartılmış kumaşın test neticeleri ölçülmüştür. Optimize reçete ile ağartılmış kumaş numunesinin ölçülen beyazlık ve patlama mukavemet neticeleri bu çalışmada ideal olarak kabul edilmiş değerlerden bir miktar yüksek olup yalnızca su emme yeteneğinde ideal değere ulaşılamamış fakat yaklaşılmıştır. Optimize reçete uygulanarak yapılan ağartma esnasında ağartma boyunca çözeltideki mevcut perasetik asit ve hidrojen peroksit miktarları titrasyon ile tayin edilmiştir. Titrasyon sonuçları elde edilen optimum reçetede yer alan hidrojen peroksit ve asetik asit anhidrit miktarlarının gerçekten optimum düzeyde olduğunu göstermiştir.

The content of halogenated organic compounds (AOX) is one of the most important criteria for determination of the quality of industrial effluents. This factor has even become more critical since legal regulations have stipulated very low limiting values for such pollutants. In West Germany, the ordinance for the discharge of water- polluting substances into public sewage systems and its control has been issued on September 27th, 1985. At the same time the West German authorities have raised the fines for noncompliance to this regulations to an extent that waste water treatment charges have become an essential factor for calculations of costs involved in wet treatment of textile materials. Such considerations have prompt us to study on peracetic acid bleaching. Hypochlorite is one of the oldest industrially used bleaching chemicals. Due to its bleaching power at low temperatures and its relatively low costs, hypochlorite is used in the textile and laundry industries. Although hypochlorite offers some advantages, is a very cheap oxidizer, has a considerably more brilliant white effects than one or several peroxide bleaches and a high bleaching speed already at room temperature, the formation of highly toxic chlorinated organic by-products (AOX) during the bleaching process has limited its use over the last few years because this compounds are a potential hazard to the drinking water resources. Peracetic acid is environmentally safe since it decomposes to acetic acid and oxygen. The decomposition products are biodegradable and do not form any toxic by products. Peracetic acid as an industrial chemical agent is easily available and can be safely introduced to an existing process design. An important advantage of peracetic acid which contains -COOOH group, is that they are fast acting, non foaming water soluble liquids. Their use is expanding for terminal sterilization of precleaned stainless steel storage, transfer, process vessels and soak tanks in the brewing and dairy industries. Other applications include the regular disinfection of syrup make-up plants, fruit crushers, juice concentrators, reconstitutors in the food and soft drink industries. Additionally peracetic acid is finding increasing use in the disenfection of sewage effluents and sludges in the municipal sector.