Duygusal Değer Bağlamında Kullanıcı Merkezli Yaklaşımların Endüstriyel Tasarım Eğitiminde Tasarım Sürecine Etkileri

Abstract

Günümüzde bireylerin sosyo-kültürel değer yargılarında yaşanan değişikliklerle birlikte toplum ve bireylerin ihtiyaç ve beklentileri de üretim odaklı kaygılar yerine bilgi, deneyim ve yaratıcılığa doğru değişim göstermektedir. Bu değişimlerle birlikte bireylerin entelektüel, deneyimsel, duygusal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılayarak, temel ihtiyaçların ötesine geçen ürün, servis ve hizmetlere yöneldiği görülmektedir. Toplum ve bireylerin değer yargılarında gerçekleşen bu değişimler tasarım dünyasını da etkilemiş ve kullanıcının ürün tasarımında daha merkezi bir rol aldığı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Güncel yaklaşımlarla birlikte kullanıcının somut ihtiyaçlarının araştırılmasının ötesine geçilerek, soyut ihtiyaçları da tasarımı şekillendirmeye başlamıştır. Tasarım literatüründe 2000'li yıllarda Tasarım ve Duygu Konferanslarıyla (Design and Emotion Conference) birlikte hız kazanan çeşitli araştırma ve uygulamalar dikkat çekmektedir. Bu çalışma ve uygulamalarla kullanıcıların ürünlerle yaşadığı deneyimler ve ürünlerin kullanıcılarda neden olduğu duygulara yönelik duygusal tasarım yaklaşımları geliştirilmiştir. Bu alanda yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkan duygusal tasarım yaklaşımı da kullanıcının ürün etkileşimi sonucunda deneyimlediği duyguları, duyguların ortaya çıkmasına neden olan süreçleri ve bu duyguların birey ve ürün üzerindeki etkilerini incelemektedir. Daha genel anlamda; duygusal tasarım yaklaşımı duyguları tasarım sürecinde odaklanılması gereken önemli bir faktör olarak ele almaktadır. Profesyonel tasarımcılar kendileri dışındaki bireyler için tasarım çözümleri üretirler. Bu tasarım önerilerinin başarısı; tasarımcının kullanıcının ihtiyaçlarını anlayabilmesine ve bu ihtiyaçlara yönelik uygun tasarım önerileri geliştirebilmesine bağlıdır. Dolayısıyla tasarımcıların kullanıcıların yaşadığı problemleri, bilişsel, fiziksel ve duygusal gereksinimlerini anlaması ve bunlara yönelik tasarım çözümleri üretebilmesi tasarım sürecinde önem kazanmaktadır. Profesyonel tasarımcı olma yolunda Endüstriyel Tasarım eğitimi görmekte olan tasarım öğrencilerinin karşılaştıkları tasarım problemlerine getirdikleri tasarım çözümlerinin başarısı da kullanıcıyla empati kurabilmeleri, onun ihtiyaçlarını anlayabilmeleri ve bu ihtiyaçları tasarım verilerine dönüştürebilmelerine bağlıdır. Tasarım öğrencisinin ürettiği tasarım konseptlerinin kendisi dışında bireyler tarafından kullanılacağının bilincine varması, bu kullanıcılarla birebir iletişime geçerek onlarla empati kurabilmesi ve kullanıcıları tasarım sürecine dahil edebilmesi profesyonel tasarımcı olma yolunda aldığı eğitimde önem kazanmaktadır. Bu tez çalışmasında duygusal değer bağlamında kullanıcı merkezli yaklaşımların endüstriyel tasarım eğitiminde tasarım sürecine etkileri incelenmektedir. Tez çalışması kapsamında yürütülen tasarım çalışmasının altında yatan teorik çerçevenin oluşturulabilmesi amacıyla öncelikle literatür araştırması yapılmıştır. Tez çalışması kapsamında yürütülen araştırma; Endüstriyel Tasarım eğitimi almakta olan tasarım öğrencilerinin tasarım sürecinde kullanıcıya genel bakışını ve kullanıcı araştırma yöntemlerine yaklaşımını incelemeyi, verilen tasarım problemi bağlamında kullanıcıyla birebir iletişime geçerek derinlemesine kullanıcı araştırması yapmalarını teşvik etmeyi, yürütülen araştırmalar sayesinde kullanıcı ile empati kurarak, duygusal tasarım yaklaşımı bağlamında kullanıcı duygularını ve kullanıcının duygusal ihtiyaçlarını tasarım sürecine veri olarak kullanabilmesini; yani kullanıcıdan bilgi ve ilham kaynağı olarak yararlanmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bir başka deyişle yürütülen çalışma; tasarım öğrencisinin tasarım sürecinde kullanıcıya duygusal değer bağlamında kullanıcı merkezli bir bakış açısıyla yaklaşabilmesini, yani tasarım sürecinde kullanıcıya yönelik bütünsel bir bakış açısı geliştirebilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Tez çalışması kapsamında tasarım öğrencileriyle kullanıcıyla empati kurmaya yönelik yürütülen tasarım çalışması; öncelikle Endüstriyel Tasarım eğitimi almakta olan tasarım öğrencilerinin tasarım sürecinde kullanıcıya genel bakışını ve kullanıcı araştırma yöntemlerine yaklaşımını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın diğer bir amacı ise; tasarım öğrencilerinin verilen tasarım problemi bağlamında kullanıcıyla birebir iletişime geçerek derinlemesine kullanıcı araştırması yapmalarını teşvik etmektir. Tasarım öğrencilerinin yürütecekleri kullanıcı araştırmaları sayesinde kullanıcı ile empati kurarak, duygusal tasarım yaklaşımı bağlamında kullanıcı duygularını ve kullanıcının duygusal ihtiyaçlarını kavramasını ve bu araştırmalardan tasarım sürecinde veri olarak yararlanabilmesini sağlamak hedeflenmektedir. Dolayısıyla araştırmanın bir başka amacı ise; tasarım öğrencisinin kullanıcıdan bilgi ve ilham kaynağı olarak yararlanmasını sağlamaktır. Tez çalışması kapsamında tasarım öğrencileriyle üç haftaya yayılmış bir çalışma yürütülmüş ve bu çalışmada öğrencilerin duygusal tasarım yaklaşımları bağlamında teorik bir çerçeveyi izleyerek, kullanıcılarla bire bir iletişime geçerek kullanıcı araştırması yürütmeleri ve bu araştırmadan elde ettikleri verilerle tasarım sürecini şekillendirmeleri sağlanmıştır. Çalışma sonunda öğrencilerin kullanıcı araştırması öncesi ve sonrasında ürettikleri tasarım önerilerini değerlendirmeleri ve çalışmayı yorumlamaları sağlanmıştır.

Nowadays changes in the individuals' value judgements and socio-cultural values are causing differences in the needs, aspirations and expectations of people. In our era individuals are changing their preferences from production-focused needs to knowledge, experience, novelty and innovation. With these changes, individuals head towards products and services, which go beyond basic needs and serve for intellectual, sensual, experiential, emotional and cultural user needs. As a reflection of this shift in society and individual, the design community has been also affected deeply. Therefore, to keep up with the changes in society and individual, new design approaches and strategies which users have been more centric in the design process have been developed recently. Together with the new approaches, not only tangible user needs, but also intangible user needs started to shape the design recently. In design literature, some design researches and practices, which have been emerged with the Design and Emotion Conference in the 2000s attrack attention deeply. These researches and practices have lead to improvements of new approaches which user's experiences with products and product emotions are more central in design process. Emotional design approaches, which have been developed by the new user-centered design practices and researches, focus on user emotions experienced in user-product interaction, the processes that cause to emotions and effects of these emotions on users and user behaviours. More generally, emotional design approaches focus emotions as important agents in design process. Professional designers provide design solutions for other individuals. Therefore, success of these solutions depends on the designer's ability to understand users' needs, desires and aspirations and provide appropriate design solutions for them. Hence, designers' understanding of users' cognitive, physical and emotional needs and problems is gaining importance in design process. Design students who are being studied Industrial Design to become professional designers in the future, have to gain an understanding about importance of users in design process. Their design solutions' success is depending on their ability to empathize with the user, to realize their needs and to use these understanding as a design data for a user-centered design process. In design education, it is crucial for design students to be conscious of that, their design consepts will be used by other individuals then himself. Therefore, he needs to communicate with the real users and empathize with them to gain a deep understanding about their context. In addition, it is deeply important for the design student to be able to make the user take an active role in the design process. In this thesis, effects of user-centered design in the context of emotional value in industrial design education have been studied. The design study conducted with the design students is based on a theoretical framework, which has been explained by literature research firstly. In this regard, this study includes the following structure: In the first part of the thesis, aim and scope of the study are introduced. Then the structure of the thesis is summarized. The study has been conducted with design students who are being studied Industrial Design. The study aims to analyze firstly the design students' approaches to users and user researches in design process from the perspective of user-centered design and emotional design in a theoretical level. According to this theoretical framework, the study also aims to encourage the design student to get into direct communication with the real user and conduct an in-depth user research. The study also aims design student to gain an ability to empathize with the user through direct and in-depth user research and to gain an understanding about users' emotions and emotional needs as a data for the design process in an emotional design approach perspective. Therefore, in other words, the study aims design students to develop design solutions for users with a user-centered approach in the context of emotional value and have a holistic approach for the user in design process. In the second part of the thesis, the study focuses on the design process in industrial design education. In this part; design, design knowledge, design process, design process phases and design methods are reviewed comparatively. Then brief information about recent design process approaches is given for understanding the shifts in new design approaches. In the third part of the thesis, the design literature about user-centered approaches and user as an important factor in design process has been focused. The emergence of user-centered approaches has been reviewed. In the user-centered aproaches perspective; user scenarios and personas, empathic design, experience-centered design, emotional design and participatory design approaches are introduced and explained. Then brief information about recent user researches and research methods for discovering user needs is given. After describing user-centered design with different approaches, design students' perspective for the user is given according to both design literature and researcher's observations. Fourth part of the thesis aims to study user-centered approaches in the context of emotional value. This part firstly builds an introductory background to the emotion concept and the relationship between design and emotion. Within the scope of user experience, user-product interaction and product experience have been explained. Then the concept of product emotions and related design literature have been reviewed deeply. In emotional design literature three different approaches to product emotions; Jordan's pleasure-based approach, Norman's process level approach and Desmet's appraisal approach to product emotions have been reviewed comparatively. Information about researches and studies on product qualities, which cause product emotions is given. Users' emotional boundings with products and the product attachment concept have been studied briefly. Then the relationship between user-centered design approaches and emotional design is explored according to design literature. In the concext of empathizing with the user; methods specialized for understanding user emotions and emotional needs have been revieweved briefly. Then Emocards, which can be used as a tool for understanding user emotions related with products and Desmet's 'three step approach' for empathizing with the user have been studied deeply. In the end of fourth part of the thesis, critics about emotional design approach in design literature have been reviewed. In the fifth part of the thesis, research methodology part presents the aims and importance of the study, research problem and research methods carried out through different stages of the research study, field of application for the study, participants and work plan for the study. Sixth part of the thesis aims to introduce and explain the research study conducted with industrial design students. In this part, phases of the research study, research findings and limitations are explained. The research study which is conducted with design students intented for empathizing with the users; firstly aims to investigate design students' approaches for the user and user researches in design process. Another aim of the research study is to encourage design students for direct communication with the user and conduct in-dept user research within the design process. By this way, it is aimed that through direct and in-depth user researches design students could empathize with the user in an emotional design approach perspective. It is also aimed that design student could shape the design process according to the emotional needs of the user. Consequently, another aim of the research study is to help design students to use the data about users' emotional values and needs gained from user research as an inspiration source in the design process. Within the scope of research study, a three-week design study is conducted with design students intented for empathizing with the users. In this study, design students followed a theoretical framework within the user-centered design approach in the context of emotional values of the user. In accordance with the emotional design approaches, design students conducted in-dept user researches in direct contact with users and tried to develop empathy with the users in an emotional level. Then design students developed design solutions for the users' emotional needs and values in mind. After research study ended, design students evaluated and interpreted their design process with the help of open-ended questionnaires. In addition, one week after the study ended, in the midterm exam two questions about their user-research and design solutions are asked to design students. All these datas are collected by researcher and interpreted compared to design literature on user-centered approaches in the context of emotional value. The seventh part of the thesis includes a conclusion of the study. The research findings are summarized and discussed with regard to the research questions. In addition implications for design education and suggestions for future researches have been discussed. Consequently, this study mainly aims to explore effects of the user-centered design approaches in the context of emotional values of users on design process in industrial design education.