İstanbul Cem Evlerinde Cem Erkânı, Ritüeller Ve Müzikal Formasyonlar Üzerine Analitik Karşılaştırma

Abstract

İstanbul Cem Evleri'nde Cem Erkânı, Ritüeller ve Müzikal Formasyonlar Üzerine Analitik Karşılaştırma isimli tez çalışmamız sekiz bölümden oluşmaktadır. İlk olarak giriş bölümünden sonra İstanbul Cem Evleri'nin tarihsel sürecine yer verilmiştir. Öncelikle cem evi kavramı üzerinde durulmuş, kavram üzerinde geçmiş ile bugün arasında bir karşılaştırma yapılmış ve İstanbul Cem Evlerinin kısa tarihçesi anlatılmıştır. Daha sonra üçüncü bölümde cem kaydı alınan ve izlenen cem evleri göz önünde bulundurularak, İstanbul Cem Evleri, bağlı oldukları dernek ve vakıflar olarak incelenmiş ve kurumsal niteliklerinden bahsedilmiştir. Dördüncü bölümde Alevi İnancının temel kavramlarına yer verilmiştir. Hz Muhammed'in Miracı ile başlayan ve cemin tanımından işlevlerine, cemde On İki Hizmet ve Alevilikte Dedelik Kurumu ve Ocak Sistemi gibi önemli unsurlar, kısa tarihi bilgiler verilerek ve alanda yapılan gözlemlerle desteklenerek açıklanmıştır. Çalışmamızın beşinci bölümü, alan araştırması dâhilinde bulunan cem evlerinde izlenen cem erkânı ve ritüellerden oluşmuştur. Birbirine benzer özellik gösteren cemler özet şekilde anlatılmış, farklı sayılabilecek olanlar ise üç grup altında incelenmiştir. Birinci grupta; ?birlik cemi? olarak tanımlanan ve ritüeller ve gerekse cem sırasında okunan eserler açısından sistematik bir düzene oturtulmuş cemler, ikinci grupta; ritüel açısından birinci grupla benzer fakat müzikal eserler açısından farklı olan bir cem, üçüncü grupta; hem ritüeller, hem müzikal eserler, hem de cem çeşidi olarak farklı olan bir cem bulunmaktadır. Araştırmanın son bölümünde ise genel olarak cemde müzik unsurundan bahsedilmiş, Alevi Müziği'nde var olan belli başlı formlar açıklanmış, derlenen ve notaya alınan eserlerin yapısal özellikleri anlatılmıştır. Bilhassa otantik özellik taşıyan eserlerin kayda geçirilmesi ön koşul olarak belirlenmiş ve mevcut materyallerin el verdiği ölçüde analitik karşılaştırma yapılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda Cem Vakfı tarafından çıkartılan Cem Örneği Kitapçığı'nın ritüeller bölümü ve cemlerde derlenen eser notaları ekler bölümünde sunulmuştur.

Our paper titled ?Cem (=public-gathering in Alevi-Bektashi traditions) rules and conventions, Rituals and Musical Formations in Istanbul Cemevleri /Cem Houses (pronounced and sometimes written as Djemevi meaning literally a house of gathering in Turkish/Cem=public-gathering/ev=house) consists of eight parts. Following the introductory chapter the historical process of İstanbul Cemevleri has been explained in the first instance. The concept of Cemevi has been accentuated at the outset and a comparison of the cited concept has been made with regard to its current and historical usage and a short history of İstanbul Cemevleri has been explicated. Subsequently, in the third part, the İstanbul Cemevleri, where cems have been recorded and observed, have been examined regarding the associations and foundations they belong to and their institutional characteristics have been expounded. In the fourth part basic concepts of the Alevi belief have been examined. Description of Cem ceremony which has started with the night journey of Prophet Mohammed, its functions, and fundamental elements like Twelve Services in the Cem ceremony, and the Institution of Dedelik (Religious Guides) in Alevism, and the Ocak (Ojak) System in Alevism have been explained with their short historical backgrounds supported by observations made on cited fields. The fifth part of our study consists of the Cem rules and conventions, and rituals observed in Cemevleri. Cem ceremonies having close similarities in different Cemevleri and Cem ceremonies that can be regarded as different in different Cemevleri have been examined under three groups. In the first group, there are the Cem ceremonies which are defined as ?Birlik Cemi (The Cem of Oneness)? and which are performed in a systematic way with regard to the rituels thereof and the ritual chants that are sung during rituals whilst in the second group there are the Cem ceremonies which are similar with the first group in terms of rituals but with different ritual chants and in the third group there is another kind of Cem ceremony with different rituals and ritual chants. In the last part of the paper the music factor in Cem ceremonies has been examined by and large; the principal forms in Alevi Music have been explicated and the structural formation of the ritual chants that have been compiled and written in musical notes have been expounded. Particularly recording of authentic ritual chants have been determined as the pre-condition and performance of the analytical comparisons of ritual chants bearing authentic qualifications have been purposed as far as possible considering the existent materials. In addition, the musical notes of the ritual chants that have been compiled in Cem ceremonies and in the rituals section of the Cem Sample Booklet published by the Cem Vakfı (Foundation) have been represented in the Appendix section.