Yoksul Yanlısı Büyüme: 2003–2005 Türkiye İncelemesi

Abstract

Gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere birçok gelişmiş ülkeyi de ilgilendiren, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve toplumların refah seviyelerinin yükselmesi için gerekli olan ekonomik büyüme, iktisat biliminin kuruluşundan bu yana üzerinde tartışılan, araştırma yapılan bir konu olmuştur. Günümüzde bazı ülkelerde istenilen ekonomik büyümenin gerçekleştirilememesinden dolayı insanlara yeterli düzeyde eğitim, altyapı ve sağlık hizmetleri verilememektedir. Bu durum yaşam standartlarının düşmesine neden olmakla birlikte sosyal sorunlara da yol açmaktadır. İnsanların ve toplumların bu sorunlardan kurtulup, daha makul koşullarda yaşamasını sağlamak için ekonomik ve politik çözümlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle ekonomik büyüme ve yoksullukla mücadele konusunda çok sayıda araştırma ve inceleme yapılmaktadır. 20. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan yoksul yanlısı büyüme kavramı bu önemli iki konuyu birlikte ele almaktadır. Ekonomik büyüme sürecinin yoksulları nasıl etkilediği, ekonomik büyümenin getirdiği faydaların ne şekilde dağıldığı ve bu faydadan yoksulların ne kadar yararlandığı konuları araştırmanın temelini oluşturmaktadır. Ekonomik büyüme ve yoksulluğun yanında, gelir dağılımı eşitsizliğinin etkisi de ele alınmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 2003?2005 dönemindeki ekonomik kriz sonrası hızlı büyüme sürecinin yoksul yanlısı olup olmadığını analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda, bu dönemde bireysel gelir dağılımının nasıl etkilendiği, yoksulluğun nasıl değiştiği soruları hesaplamalar yapılarak cevaplanmıştır. Kakwani ve Son (2008) tarafından geliştirilen yöntem kullanılarak yoksul yanlısı büyüme analizi yapılmıştır. Ayrıca yoksulluk, gelir dağılımı eşitsizliği ve yoksul yanlısı büyüme, kır-kent ayrımı yapılarak, bu açıdan ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda farklı dönemler ve kesimler için farklı büyüme sonuçlarına ulaşılmıştır. Türkiye hızlı bir büyüme süreci geçirse de 2003?2005 dönemi için Türkiye genelinde yoksulların gelir dağılımından aldıkları pay azaldığı için yoksul yanlısı büyüme gerçekleşmemiştir. Kırsal ve kentsel kesimler birbirlerinden oldukça farklı sonuçlar sergilemişlerdir. 2003?2004 döneminde ekonomik büyüme kentsel kesim için yoksul yanlısı etki yaparken, kırsal kesimde bunun aksine yoksullaştırıcı etki yapmıştır. 2004?2005 döneminde kentsel kesimde büyüme yoksullaştırıcı etki yaparken, kırsal kesimde yoksulluğu azaltıcı bir etki yapmıştır hatta büyüme yoksulluk çizgisine yakın olan yoksul grup için yoksul yanlısıdır. Bu çalışma sonucunda, yoksul yanlısı büyümenin gerçekleştirilebilmesi için yoksulların gelir dağılımından aldıkları payda bir iyileşme olmasının gerekli koşul olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca gelir dağılımı eşitsizliği ölçülerinin yoksul yanlısı büyüme analizi için yetersiz kaldığı görülmüştür. Yoksul yanlısı büyümede, eşitsizliğin büyüme üzerindeki etkisinin doğru olarak irdelenebilmesi için, gelir dağılım paylarındaki değişimleri daha detaylı ele alan grafik ya da tabloların gerekli olduğu ortaya konulmuştur.

Economic growth which is considered by less-developed and developing countries also many developed countries because growth is necessary for development of living standards and society?s welfare level, and until today there are many debates and researches on economic growth. Nowadays, some countries can not provide enough education, infrastructure and health services because of failing desired economic growth. This situation causes decreases in living standards and also social problems in society. Peoples and societies need politic and economic solutions for solving those problems and for having reasonable living standards. Therefore, there are many analyzes and researches on economic growth and struggle with poverty. Economic growth and poverty is handled in pro-poor growth which is accrued at the end of 20th century. The basic of pro-poor researches is about how economic growth affects poor, how economic growth?s benefits are distributed and how much poor profit from these benefits. In pro-poor debate, in addition to economic growth and poverty, income distribution is also considered. The objective of this study is analyzing whether hectic pace of growth process is pro-poor or not in 2003-2005 period in Turkey. For this purpose, distribution of disposable income per equivalent household member and poverty measurements are calculated. Then, pro-poor growth is analyzed by the help of Kakwani and Son (2008)?s method. Moreover, calculation of income distribution, poverty and pro-poor growth is made for urban and rural areas. This study showed that pro-poor growth results differed for periods and areas. Although in 2003?2005 period Turkey has experienced a hectic pace of growth process, throughout the country there was not a pro-poor growth because poor people?s income distribution share reduced. Urban and rural areas are inferred fairly different results. In 2003-2004 period economic growth was pro-poor for urban area, on the contrary in rural area growth was immiserizing. In 2004?2005 period, economic growth was immiserizing for urban area, and economic growth reduced poverty, moreover growth was pro-poor for poor people who was closed around poverty line. In conclusion, poor people?s income distribution share must be bettered; this is the necessary condition for achieving pro-poor growth. And also, it is shown that, income distribution inequality measurements are insufficient for pro-poor analysis. So it is declared that, the detailed income distribution diagrams and tables are required for researching accurately the effects of inequality on growth.