Zeyrek Camii Hünkar Kasrı Ve Mahfili Restorasyonu

Abstract

UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış olan Zeyrek Camii, Pantokrator Manastır Kompleksinin merkezi olarak, İmparatoriçe İrene tarafından 12. yy.’ın ilk yarısında ( 1118-1136 ) vakfedilmiştir. Zeyrek Camii yan yana üç kiliseden oluşmaktadır. Fetihten sonra, 15. yy. ın ikinci yarısında camiye çevrilen yapı, o zamandan beri camii olarak kullanılmaktadır. 1766 depreminde ağır hasara uğrayan yapıya, bunun sonucu olarak yapılan tamirat sırasında, I. Abdülhamit döneminde ( 1774-1789), Güney Kilise galerisi içinde yer alan bir hünkar mahfili eklendiği düşünülmektedir. Hünkar Mahfiline, Cami’nin batı cephesi önünde yer alan bir rampadan ulaşılmaktaydı. Ayrıca Hünkar Mahfiline girişte, Güney Kilisenin güney duvarına yaslanan ahşap bir giriş holü ve rampa mekanı mevcuttu. Bugün batı cephesindeki rampa ve bu ahşap bölüm yok olmuştur. Ahşap bölümün yerinde, müezzinin barındığı derme-çatma bir konut bulunmakta, bu konut aynı zamanda Güney Kilise galerisinin en güney bölümünü de işgal etmektedir. Tez kapsamında, bir bölümü günümüze ulaşamadan yok olan Zeyrek Camii Hünkar Kasrı ve Mahfili’nin, daha fazla yıkıma ve hasar uğramadan, bugünkü durumu ve geçmişten taşıdığı izler tespit edilerek, geleceğe aktarılabilmesi için yapılması gerekli onarım ve yenileme çalışmalarının niteliği belirlenmiştir. Zeyrek Camii’ne eklenen Hünkar Kasrı ve Mahfili, Bizans ve Osmanlı sanat ve mimarlığının birleşimidir. Bu önemli kültür mirasını korumak, gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak gerekmektedir. Tezin amacı, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nü binanın bugünkü uygunsuz durumu hakkında bilgilendirmek ve en kısa zamanda gerekli müdahalelerin yapılmasını sağlamaktır. Böylece bina bugün içinde bulunduğu olumsuz koşullardan kurtarılabilecektir. Tez Hünkar Kasrı ve Mahfili’nin rölöve çizimlerini ve ayrıntılı tanımını, bulunan belgeler ve yapılan araştırmalar sonucu hazırlanan restitüsyon ve restorasyon önerilerini içermektedir.

Zeyrek Camii, which is on UNESCO’s World Heritage List as a part of Istanbul’s Historic Areas, is the center of the Pantokrator Monastery Complex, which was established by Queen Eirene in the first half of the twelfth century. Zeyrek Camii consists of three adjacent churches. The monument was converted into a mosque after the conquest of İstanbul and has been in use as a mosque since. In 1766, the building suffered severely from an erthquake and interventions were made. During these repairs which took place during the reign of Abdülhamit I. ( 1774-1789 ), a Sultan’s Lodge was added to the gallery of the South Church. Sultan’s Lodge was reached from a ramp on the western façade of the Zeyrek Camii. A wooden entrance hall was built adjacent to the South wall of the South Church. Today the wooden entrance hall and the ramp on the western façade do not exist. At the moment, a house ( without a legal construction license ), which is occupied by the “ müezzin” of Zeyrek Camii, stands in the place of the wooden entrance hall. The müezzin uses the southest part of the South Church gallery as a part of his lodging.In the thesis, the quality and quantity of restoration work for the Sultan’s Lodge of Zeyrek Camii, only a part of which survives till today, was specified before the building suffers more and has new damages. Zeyrek Camii and its Sultan’s Lodge is a synthesis of Byzantine and Ottoman art and architecture. Hence, it is crucial to save this important monument for the next generations. The thesis aims to inform the General Directorate of Charitable Donations ( Waqf ), to which the building belongs, of the present situation and aims to save the building. The thesis contains the detailed surveys and descriptions of the present state of the Sultan’s Lodge. Restitution and restoration proposals which have been developed in the light of research and documentation.